چگونه صنعت نساجی ایران می‌تواند در بازار جهانی بدرخشد؟
صنعت نساجی ایران با برخورداری از توان تولیدی و دانش فنی قابل توجه، تنها حدود چهار درصد از بازار جهانی را در اختیار دارد؛ در حالی که این ظرفیت وجود دارد تا سهم کشور به هفت درصد افزایش یابد. دستیابی به این هدف مستلزم رفع موانع صادراتی، توسعه فناوری، تقویت برند ملی و بهره‌گیری از مدل‌های نوین همکاری بین صنعت و دانشگاه است.
در نشست تخصصی صنعت نساجی و پوشاک استان اصفهان مطرح شد که ارزش تولید سالانه نساجی در کشور حدود سه میلیارد دلار است، در حالی‌که واردات ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی به رقم چشمگیر هشت میلیارد دلار می‌رسد. این در حالی است که نیاز واقعی کشور در این حوزه بین ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود، اما تنها ۱۱ میلیارد دلار آن تأمین می‌گردد.
در بازار جهانی ماشین‌آلات و تجهیزات که ارزش آن بین ۵۵۰ تا ۷۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، سهم ایران حدود ۱.۵ تا ۲ درصد است. همچنین در بازار جهانی نساجی که ارزشی نزدیک به ۲۵ میلیارد دلار دارد، ایران با واردات سالانه ۵۰۰ میلیون دلار و تولید داخلی ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار، حدود چهار درصد سهم دارد. به باور متخصصان، در صورت رفع محدودیت‌ها، این سهم می‌تواند تا هفت درصد افزایش یابد که نشان از ظرفیت بالا و بالفعل این صنعت در کشور دارد.
صنعت ماشین‌سازی نساجی نه‌تنها ظرفیت بالایی برای رشد دارد، بلکه می‌تواند فرصت‌های شغلی جدید و بستر مناسبی برای بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته فراهم کند. تولید ماشین‌آلات با کیفیت و ارائه خدمات پس از فروش مناسب، از الزامات رشد در این بخش است.
با وجود تحریم‌ها، صنعت ماشین‌سازی نساجی ایران توانسته در برخی حوزه‌ها، از جمله صنایع غذایی، ماشین‌آلاتی با کیفیت تولید کند که حتی به کشورهای اروپایی نیز صادر شده‌اند. البته گاهی این صادرات تحت نام برندهای خارجی صورت می‌گیرد که نشان می‌دهد پتانسیل صادرات تحت برند ملی هنوز به‌طور کامل بالفعل نشده است.
یکی از ابزارهای مهم در حمایت از صنایع دانش‌بنیان، مشوق‌های مالیاتی برای فعالیت‌های تحقیق و توسعه است. شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، می‌توانند هزینه‌های تحقیقاتی خود را به‌عنوان مالیات منظور کنند، که این امر زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، به‌ویژه در حوزه‌های ماشین‌سازی، نساجی و صنایع غذایی خواهد بود.
همکاری میان صنایع و مراکز پژوهشی نیز می‌تواند نقش مهمی در رشد و پیشرفت این بخش‌ها ایفا کند. توسعه زیرساخت‌های پژوهشی درون شرکت‌ها به همراه تعامل با نهادهای علمی، می‌تواند مسیر دستیابی به فناوری‌های نوین و توسعه پایدار را هموار سازد.
با وجود چالش‌های صادراتی، از جمله مشکلات بانکی، ارزی و تحریمی، صادرات همچنان یک فرصت راهبردی برای حضور در بازارهای بین‌المللی و تعامل با تولیدکنندگان پیشرفته جهانی به‌شمار می‌آید. البته برخی انتقادها نسبت به کیفیت ماشین‌آلات داخلی نیز وجود دارد که می‌توان با حضور فعال در بازار جهانی و ارائه محصولات با کیفیت، به این تردیدها پاسخ داد و جایگاه ماشین‌سازی ایرانی را تثبیت کرد.
در کنار این مسائل، نیاز به تربیت نیروی انسانی ماهر نیز به‌شدت احساس می‌شود. صنعت ماشین‌سازی یک صنعت سفارشی‌محور است و به نیروهای متخصص و کارآزموده نیاز دارد. در این راستا، برنامه‌هایی برای اجرای مدل آموزش دوگانه دانشگاه و صنعت در حال اجراست؛ الگویی مشابه مدل آلمان که دانشجویان در آن یک ترم در دانشگاه و ترم دیگر را در محیط صنعتی می‌گذرانند. نخستین دوره تخصصی مکاترونیک نیز در همین چارچوب از مهرماه آغاز خواهد شد
