داستان فرش ماشینی در آمريكا ‏

‎ ‎‏ تا اواسط قرن نوزدهم ميلادی تنها اشخاص بسيار ثروتمند در آمريكا توانایی خريد فرش براي محيط خانه های خود را داشتند. مردم عادي معمولا براي كف خانه هايشان از پارچه هاي بسيار نازك كار دست و يا از به هم دوختن تكه هاي پارچه هاي كهنه استفاده مي كردند و برخي نيز از پارچه هاي كلفت تر بادبان. در همين حال ثروتمندان فرش هاي دستباف ايراني را كه از انگلستان وارد امريكا ميشد خريداری می كردند.

‏ اما با وقوع انقلاب صنعتي و ظهور ماشين آلات بافندگی با نيروی بخار توانایی داشتن كفپوشی مناسب براي اقشار ضعيف و متوسط جامعه نيز فراهم شد و امروز توسعه صنعت فرش ماشينی و تافتينگ، فرش را به هر خانه اي برده و شايد امروز يافتن خانه اي بدون قطعه ای فرش غيرممكن باشد. ‏

• بیشتر بخوانید : فرش پلی استر بخریم یا فرش اکریلیک؟

كارخانجات قرن نوزدهم

در سال 1840 ميلادي شخصي به نام ارستوس بيگلو ماشين بافندگی با نيروی بخار را ابداع كرد و بعد از آن بود كه توليد صنعتی فرش ماشينی در آمريكا وارد مرحله جدیدی شد.  ماشين بيگلو 30 سال بعد جاي خود را به ماشين آلات آكسمينستر داد و به دنبال آن نيز آقاي اسكينر تكنولوژی ايجاد طرح بر روي ماشين هاي ‏‎ Alexander Smith & Sons ‎‏ را ابداع كرد.

تكنولوژی بافت فرش به روش آكسمينستر تكنولوژي بود كه تا بعد از جنگ جهاني دوم نيز بر بازار فرش ماشينی حكمفرمايي ميكرد و در حال حاضر نيز يكي از روشهاي محبوب بافت فرش به شمار مي رود. تافتينگ اوايل دهه 1990 تجارت فرش و كفپوش در آمريكا يك تجارت منحصر و تك محصولي بر مبناي نوع خاصی از فرش ماشينی بود تا اواسط قرن بيستم كه تكنولوژی هاي تافتينگ و برادلوم ظهوری موفق داشتند و كار به جايي رسيد كه فرش هاي تافتينگ جای خود را در صندلی هاي ماشين ،‌پادری و حتي فرش هاي قطعه اي كوچك در آشپزخانه و حمام نيز باز كردند و تا به امروز كه اين تكنولوژی، توليد فرش ماشينی را با سرعت بالا، حجم بالا و با خصوصيات تازه اي چون، قيمت ارزان، قابليت شستشوی زياد و تعويض كوتاه مدت را امكان پذير ساخته است و حتي طبقه مرفه نيز در كنار فرش های گرانقيمت دستی ایرانی و البته در سالهای اخير چينی و هندی ، به استفاده از فرش ماشينی تافتينگ و اكسمينستر روی آورده اند. ‏

‏ انقلاب تافتینگ

شايد باور نكنيد كه پايه گذار صنعت تافتینگ در سال 1895 دختری جوان از اهالی جرجیا آمریكا بود كه یك رو تختیرا با هنر تافتینگ دستی برای عروسی پسر عموي خود تزئین كرد. این فعاليت كاترين اوانس ویتنر دقیقا 50 سال پس از اختراع ماشین بیگلو بود  و 50 سال دیگر هم طول كشيد تا تافتينگ به يك تكنولوژی ابر قدرت در صنعت كفپوش آمريكا بدل شد.

بعد از اختراع كاترین در دهه 1930 دیگر رو تختی های تافتينگ با دست تهيه نمي شدند بلكه ماشين هايي با چندين دهنه و سوزن كه عملكردی شبيه چرخ خياطی داشتند جاي دست را گرفته و پرزها را در داخل پارچه مي كاشتند. ‏

در اين بين فرش های ماشينی كاملا از انقلاب تافتينگ در امان بودند چرا كه ماشين های تافتينگ از لحاظ فني دارای محدوديتهایی در طرح و نقشه بودند اما اين دقيقا چيزی بود كه فرش ماشينی داشت يعنی تنوع طرح و نقشه ، به همين دليل به مرور زمان تكنولوژی تافتينگ به تكنولوژی برای توليد فرش های كوچك در حجم بالای توليد بدل شد. هر چند كه بعدها پيشرفت تكنولوژی های چاپ باعث شد تا بافته های تافتينگ نيز به سمت مصرف در پوشش های كف اتاق برود و تا به امروز كه وجود روشهای چاپ ليزري توسط كامپيوتر برروی پايه تافتينگ ديگر محدوديت طرح و نقشه كاملا بی معنی است.

تكنولوژی های مدرن تولید فرش ماشینی

تكنولوژی بافت ‏CRT‏ ويلتون تجارت و بازار  كفپوش ها را از زير سايه فرش ماشينی خارج كرد. در ابتدای دهه 1990 بود كه ماشین ساز بلژيكی به نام ميشل وندويل كنترل كامپیوتری را در فرشهای رویه به رویه و يا ‏Face  To  Face ‎‏ توسعه داد و ديری نگذشت كه تكنولوژی ‏CRT‏  یا همان (‏Carpet & Rug Tronic ‎‏ ) به سرعت در دنيا فراگير شد.‏
در واقع ماشين های ‏CRT‏ وندويل توانست سرعت بافت، بهره وری تولید، و رنگ و طرح نامحدود را به صنعت فرش ماشینی هديه كند.
‏
هر ماشين ‏CRT‏ شاید ابتدا محدود به يك كريل و مجموعه ای از رنگ ها به نظر برسد اما می تواند چندين طرح و نقشه و سایز بافت را همزمان ارائه دهد. در واقع ميشل وندويل واژه فيس تو فيس را از اين جهت انتخاب كرد كه ماشين های او می توانند دو لايه فرش را به طور همزمان و به صورت آئينه ای توليد كنند و در نهايت يك تيغ راپير آنها را از هم جدا می كند.
‏
امروزه بيش از 1200 ماشين بافندگی فرش ماشینی ‏CRT‏ در ایالات متحده آمريكا ،‌عربستان ،‌مصر ، فرانسه ، ایران ، تركیه و چین وجود دارد. قيمت يك ماشين وندويل در حدود 1 ميليون دلار است اما می تواند سالانه ميلیونها دلار فرش ماشينی تولید كند فرشهاییكه بسته به نوع مواد اوليه مصرفی و نيز نوع بافت از 99 تا 799 دلار ارزش دارند ( برای یك فرش سه در چهار).

از توليد كنندگان مهم فرش ماشينی در آمريكا كه از تكنولوژی ‏CRT‏ استفاده می كنند می توان به شركت هایShaw , Mohawk , Oriental Weaver U.S.A , Beaulieu , Orian ‎‏ و ‏‎ Carpet Art Deco ‎اشاره كرد. همچنين به جهت گستردگی بازار آمریكا تعداد زیادی از تجار آمریكایی نيز هر ساله اقدام به واردات تعداد زيادی فرش ماشینی می كنند. ‏

در سال 1997 بيش از 90 درصد فرش  های ماشينی 5 و 6 رنگ بودند اما امروزه تجهيزات جديد ماشين های ‏CRT‏ تا 14 رنگ را نيز ساپورت می كند و حتی با بافت‏Cross-Weaving  ‎‏ و برخی ابتكارات می توان تا 40 شيد رنگی متفاوت را در يك فرش ماشينی ايجاد كرد.
‏
‏ در سال 2001 طبق آمارهاي اعلام شده بيش از 50 درصد توليد فرش ماشيني در دنيا 8 رنگ و يا بالاتر بوده است.‏
‏ وندويل به سرعت خود را با رشد پلی پروپيلن در بافت فرش نيز تطبيق داد . اين نوع نخ فرش كه مزايايي از جمله توليد بيشتر به صورت فيلامنتی ، قيمت كم ، رنگ پذيری ساده  را داراست موجب افت قيمت فرش در دنيا تا يك دهم قيمت شد و قيمت فرش را تا 80 دلار كاهش داد. ‏
اما آنچه مسلم است ‏CRT‏ تنها تكنولوژی توليد فرش نيست و در حال حاضر ماشين آلات بسيار مدرني برای توليد فرش ماشينی در بازار وجود دارد كه به آنها نيز خواهيم پرداخت. ‏

بهنام قاسمی – سردبیر