انعطاف‌پذیری چین در شاخص آسیب‌پذیری زنجیره‌ تامین منسوجات و پوشاک جهان

یک شاخص آسیب‌پذیری زنجیره تامین، برخی از صنایع نساجی و پوشاک پیشرو در جهان را رتبه‌بندی کرده است. در این رتبه‌بندی، چین به عنوان دارنده خودکفاترین زنجیره تامین نساجی و پوشاک معرفی شده است. صادرات نساجی و پوشاک چین بسیار بالاتر از واردات آن است.

Just Style داده‌های ارائه شده توسط پایگاه داده تجارت جهانی Comtrade را تجزیه و تحلیل کرده است که ۱۲۷ کشور از ۱۹۵ کشور جهان را برای تعیین تعادل کالا میان واردات و صادرات منسوجات و پوشاک را بررسی می‌کند.

هدف این تجزیه و تحلیل این است که مشخص کند صنایع تولید نساجی و پوشاک در کدام کشورها کمتر آسیب‌پذیر هستند یا به عبارتی سهم صادرات خیلی بیشتری در مقایسه با واردات خود دارند.

جای تعجب نیست که چین در هر دو شاخص بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است، در حالیکه هند در هر دو شاخص پوشاک و منسوجات در فهرست سه رتبه اول قرار دارد.

با این حال، باید توجه داشت که بنگلادش که از کشورهای پیشرو در صادرات پوشاک در جهان محسوب می‌شود، یکی از کشورهایی بود که در این شاخص نشان داده نشده بود. Comtrade دلیل این امر را اینگونه توضیح داده است که اطلاعاتی از اداره آمار ملی بنگلادش برای آنها ارسال نشده است.

سلطنت کشور چین

براساس داده‌های Comtrade، چین در سال ۲۰۲۰ به ارزش ۲۱.۰۵ میلیارد دلار مواد خام نساجی وارد کرده، در حالیکه صادرات ۷۰.۶۱ میلیارد دلاری آن، مازاد تجاری ۴۹.۵۵ میلیارد دلاری برای این کشور به همراه داشته است. از نظر پوشاک تمام شده، چین ۲۳۸.۳۳  میلیارد دلار صادرات و ۱۵.۶۶ میلیارد دلار واردات داشته است که منجر به مازاد کالای ۲۲۲.۶۷ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۰ شده است.
برای چندین دهه، چین به عنوان منبع اصلی پوشاک بوده است. هزینه پایین پوشاک و نیروی کار بسیار ماهر به همراه زنجیره‌های تامین یکپارچه آن، عملاً بی‌رقیب است.

علاوه بر این، چین تامین کننده اصلی منسوجات از جمله پنبه است و ۸۰ درصد از تولید پنبه در جهان را بر عهده دارد. همچنین، یکی از بازارهای عمده پوشاک و منسوجات پنبه‌ای ایالات متحده است. اما در چند سال گذشته، سهم بازار چین از واردات پوشاک و منسوجات پنبه‌ای آمریکا کاهش شدیدی داشته است.

در سال ۲۰۱۹، سهم بازار چین از محموله‌های پوشاک پنبه‌ای به ایالات متحده به ۲۱.۹ درصد رسید که به ترتیب به ۱۵.۴ درصد و ۱۵.۲ درصد در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ کاهش یافته است.
از نظر منسوجات پنبه‌ای، در سال ۲۰۱۹، سهم بازار چین به ۳۱.۶ درصد از واردات منسوجات پنبه‌ای آمریکا رسید که در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ به ۲۸ درصد و ۲۴.۱ درصد کاهش یافته است.

صنعت قوی تولید نساجی، ایالات متحده را در جایگاه خوبی نگه می‌دارد.

بسیاری از برندهای پوشاک و خرده فروشان آمریکایی به دلیل تنش‌های سیاسی میان ایالات متحده و چین که منجر به اعمال تعرفه‌ها و متعاقباً افزایش هزینه‌های منابع شده، مجبور شده‌اند راه‌های مختلفی را برای تهیه پوشاک خود جستجو کنند. بخشی از این تنش‌ها ناشی از سرکوب وارداتی است که حاوی مواد اولیه از منطقه سین کیانگ چین است، جایی که ایالات متحده ادعا می‌کند که مسلمانان اویغور درگیر بدرفتاری و کار اجباری هستند.

سین کیانگ مسئول ۲۰ درصد از تولید پنبه چین بود و لایحه ایالات متحده مبنی بر ممنوعیت واردات تمام محصولات این منطقه در دسامبر ۲۰۲۱ امضا شده است. بنابراین جالب است که ببینیم چگونه پیشروی چین در این شاخص آسیب پذیری، که بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۰ است، اکنون با ممنوعیت کامل پنبه سین کیانگ تغییر خواهد کرد.

بعلاوه، ایالات متحده همچنین یک تولید کننده عمده پنبه است که آن را در موقعیتی قوی در شاخص آسیب پذیری زنجیره تامین نساجی قرار می‌دهد، زیرا کمتر به منابع منسوجات و پوشاک پنبه‌ای وابسته است.

ایالات متحده با کسری تراز تجاری ۱۱۶.۰۸ میلیارد دلار میان واردات و صادرات پوشاک در سال ۲۰۲۰ در پایین‌ترین نقطه شاخص آسیب پذیری زنجیره تامین پوشاک قرار دارد. این امر احتمالاً با اشتهای مصرف‌کننده برای لباس‌هایی که ایالات متحده قادر به تولید سریع آن‌ها یا در حجم مورد نیاز نیست، مرتبط است.

برعکس، به دلیل توانایی آن در تولید و صادرات منسوجات بیشتر از آنچه که وارد می‌کند، در شاخص آسیب‌پذیری زنجیره تامین نساجی با تراز کالای مازاد ۵.۳۶  میلیارد دلاری، بسیار برجسته است.

آیا هند یک مدعی شایسته برای عنوان پیشروی چین است؟

هند، یکی دیگر از تولیدکنندگان عمده پنبه، الگویی مشابه چین از خود نشان می‌دهد و در شاخص‌های زنجیره تامین پوشاک و منسوجات انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
در سال ۲۰۲۰، هند ۱۸.۹۱ میلیارد دلار پوشاک تمام شده صادر کرده، در حالیکه تنها ۱.۹۳ میلیارد دلار واردات داشته است. از نظر مواد خام نساجی، صادرات ۱۰.۶۵ میلیارد دلار در مقایسه با واردات ۳.۶۱ میلیارد دلار موجب مازاد کالای ۷.۰۴ میلیارد دلاری شده است.

در سال‌های اخیر، هند توجه و سرمایه‌گذاری خود را بر افزایش تولید و صادرات نساجی خود متمرکز کرده است.
اخیراً، دولت مرکزی یک طرح تشویقی مرتبط با تولید (PLI) به ارزش ۱۰۶۸۳ کرور INR برای تولیدکنندگان پارچه و پوشاک در بخش الیاف مصنوعی و شرکت‌های منسوجات فنی داخلی تصویب کرده است.

علاوه بر این، در پاسخ به فشار جهانی بر موضوع پایداری، هند نیز تلاش می‌کند تا به صورت سبز و پایدار دیده شود.

در پایان سال گذشته، برندهای Adidas ، Levi Strauss & Co، و PVH Corp اعلام کردند که از یک پروژه جدید برای درک جریان زباله‌های نساجی در مراحل قبل و پس از مصرف در هند و راه‌حل‌های آزمایشی حمایت خواهند کرد.

با نگاهی به شاخص‌های آسیب‌پذیری زنجیره تأمین پوشاک، می‌توان دریافت که کشورهای آسیایی و شمال آفریقا غالب هستند. پاکستان، اندونزی، میانمار، سریلانکا، مراکش و مصر، همگی در میان کمترین آسیب‌پذیری‌ها قرار دارند. این امر با این ایده مرتبط است که کشورهای در حال توسعه بر روی نقاط قوت خود در تجارت کارگر در زمینه تولید پوشاک بازی می‌کنند.

همچنین جالب است که ببینیم کدام کشورها در شاخص آسیب پذیری زنجیره تامین پوشاک آسیب پذیرترین کشورها محسوب می‌شوند.
کشورهای اروپایی از جمله آلمان، بریتانیا، اتریش و سوئیس و همچنین آمریکا، کانادا، روسیه، استرالیا و جمهوری کره در انتهای جدول قرار دارند.

زنجیره‌های تامین پوشاک کشورهای توسعه یافته آسیب‌پذیرترین هستند.

این ارقام نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته بیشتر به پوشاکی که وارد می‌شود متکی هستند تا صادرات آن.
بریتانیا و آلمان همراه با ایالات متحده در انتهای شاخص آسیب‌پذیری زنجیره تامین پوشاک قرار دارند. بریتانیا در سال ۲۰۲۰ به ارزش ۱۰.۶۷  میلیارد دلار پوشاک صادر کرده است که در مقایسه با واردات ۳۵.۸۹ میلیارد دلاری آن، کسری تراز کالایی ۲۵.۲۳ میلیارد دلاری بر جای گذاشته است.

در همین حال، کشور آلمان ۳۵.۷۶  میلیارد دلار پوشاک صادر کرده که در مقابل واردات ۶۱.۶۶ میلیارد دلاری آن منجر به کسری تراز کالایی ۲۵.۹۱ میلیارد دلاری شده است.

اما زنجیره‌های تامین نساجی کشورهای توسعه یافته کمتر آسیب‌پذیر هستند.

با نگاهی به روی دیگر سکه، آلمان، ایالات متحده، جمهوری کره، استرالیا و اتریش جزو ۲۰ صادرکننده بزرگ منسوجات در جهان در سال ۲۰۲۰ بوده‌اند. این امر منطقی است زیرا کشورهای توسعه یافته معمولاً به دلیل اینکه تولید نساجی بیشتر سرمایه بر است، بر تولید و صادرات منسوجات تمرکز می‌کنند.

با پیشرفت اقتصاد یک کشور، ما همچنین انتظار داریم که از تولید و صادرات اقلام پوشاک دور شده و به جای آن بر محصولات نساجی مبتنی بر سرمایه و فناوری متمرکز شود.

یک نمونه بارز کشور پاکستان است که در حالیکه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پوشاک در جهان است، زنجیره تامین نساجی آن نیز یکی از قوی‌ترین‌ها در نظر گرفته می‌شود.

موارد استثنا

در سال ۲۰۲۰، صادرات منسوجات پاکستان به ارزش ۳.۲ میلیارد دلار بوده است، در حالیکه ۲.۸۴ میلیارد دلار واردات داشته و مازاد تراز کالایی آن ۳۶۲.۷۳ میلیون دلار بوده است.

ازبکستان در شاخص آسیب پذیری زنجیره تامین پوشاک در رتبه ۲۲ با تراز کالای مازاد ۵۷۲.۳۵  میلیون دلاری قرار دارد. همچنین، توسط Comtrade در میان ده تامین کننده برتر شناسایی شده و توسط Just Style با آسیب پذیری کم در زنجیره تامین نساجی (رتبه نهم) معرفی شده است.

در سال ۲۰۲۰، ازبکستان که از صنعت پنبه قوی‌ای برخوردار است – علیرغم نگرانی‌های جهانی در مورد کار اجباری در فصل برداشت پنبه، ۱.۵۱ میلیارد دلار منسوجات صادر کرده است، در حالیکه تنها ۲۷۴.۷۲ میلیون دلار واردات داشته است که منجر به تراز کالایی مازاد ۱.۲۴ میلیارد دلاری شده است.

آسیب پذیرترین زنجیره تامین نساجی جهان

در پایین نمودار که به عنوان آسیب پذیرترین زنجیره تامین نساجی در نظر گرفته شده، برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پوشاک آماده جهان از جمله سریلانکا (رتبه ۱۲۰)، اندونزی (رتبه ۱۲۴)، کامبوج (رتبه ۱۲۵) و ویتنام در جایگاه آخر (رتبه ۱۲۶) قرار دارند.

طبق داده‌های سازمان تجارت جهانی، در سال ۲۰۲۰ ویتنام دومین صادرکننده بزرگ پوشاک آماده جهان بوده است. این کشور، ۱۶.۹۷ میلیارد دلار مواد خام نساجی وارد کرده است، در حالیکه صادرات آن تنها ۶.۲۲ میلیارد دلار بوده و کسری درآمدی ۱۰.۷۵ میلیارد دلاری به همراه داشته است.

شکل‌های زیر، آسیب‌پذیری زنجیره‌های تامین پوشاک و منسوجات جهان را نشان می‌دهند.

شاخص آسیب پذیری زنجیره تامین منسوجات

شاخص آسیب پذیری زنجیره تامین پوشاک