ساخت شهرک های صنایع دستی در استان سمنان

نبود بازار مناسب برای عرضه و وجود محصولات خارجی در بازار ازجمله عوامل رکود صنایع دستی است

نویسنده: عباس منصوریان

استان سمنان با پیشینه ای چند هزار ساله در صنایع دستی و قریب به ۵ هزار نفر هنرمند صنعتگر شاغل در این حوزه، یکی از قطب های صنایع دستی کشور به شمار می رود. هنری که به دلیل تنوع آب و هوایی در این استان، در هر منطقه ویژگی خاص خودش را از نظر نقش، رنگ و کاربرد دارد و این تنوع طی هزاران سال توانسته روی ظروف، دستبافته ها و اقلام صنایع دستی نمود پیدا کند.
سفال، سرامیک، معرق، منبت، گلیم، جاجیم، قلمکار و نساجی سنتی که هرکدام قدمتی چندین هزار ساله دارند، تنها بخشی از صنایع دستی این استان است که امروزه برخی از آنها در حال فراموش شدن و فعالیت برخی دیگر نیز کمرنگ شده است. مدیرکل سازمان میراث فرهنگی استان درباره وضعیت کنونی صنایع دستی در این استان با اشاره به این که سمنان یکی از قطب های سفال و سرامیک کشور است و تنوع تولیدات آن به علت مرغوبیت خاک و اقلیم کویری استان، بسیار چشمگیر و شناخته شده است، گفت: بافته هایی چون گلیم، جاجیم، گلیج و سوزن دوزی های عشایر و همچنین نمد تولید شده در شهرهای سمنان و شاهرود شناخته شده است و همچنان بازار خاص خود را دارد.
با این حال، در حال حاضر بخشی از هنر صنایع دستی سمنان به فراموشی سپرده یا کمرنگ شده است که فرش سمنان و صنایع چوبی، از جمله این صنایع هستند . حمید یزدانی در عین حال تاکید کرد که در سازمان میراث فرهنگی استان سمنان بخشی با عنوان شناسایی و احیای هنرهای از دست رفته وجود دارد که امید است با تکیه بر آن بتوان بعضی از هنرهای کمتر مورد توجه قرار گرفته استان را شناسایی، احیا و ترویج کرد.
وی ایجاد بازارچه ها و شهرک های صنایع دستی را در جهت احیای این صنایع یکی از آرزوهای دیرینه سازمان دانست و گفت: مشکلات بسیاری سر راه عملیاتی شدن ایجاد این مراکز تاکنون وجود داشته است که واگذاری زمین از جانب سازمان مسکن و شهرسازی یکی از آنهاست در این خصوص نیز مذاکرات مثبتی انجام گرفته و مقرر شده است بعد از تامین منابع مالی از جانب معاونت صنایع دستی کشور، زمین این مراکز تامین شود که در این صورت قطعا قیمت ها پایین آمده و خرید تولیدات صنایع دستی افزایش می یابد. سرپرست معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی استان سمنان نیز مهم ترین مشکل هنرمندان در استان سمنان را عرضه محصولات تولید شده دانست و افزود: صنایع دستی در راستای ۴ محور گردآوری و تهیه مواد اولیه مرغوب، آموزش، تولید و عرضه آنها حرکت می کند که وقفه در هر کدام از این ۴ محور موجب اختلال در حرکت مناسب گردونه صنایع دستی می شود.

صنایع دستی کاربرد خود را از دست داده است
جعفر صفاخواه یکی دیگر از مشکلات را عدم استقبال عمومی از این صنایع دانست و گفت: در عصر کنونی، صنایع دستی آرام آرام از حالت کاربردی خارج و تبدیل به اشیای تزیینی می شوند و به همین خاطر مشتریان کمتری دارند که این امر با فرهنگ حاکم بر هر اجتماع رابطه مستقیم دارد، یعنی هرچه جامعه از حالت سنتی و بومی گرایی به سمت صنعتی شدن و الگوهای بیگانه می رود، اقبال عمومی از صنایع دستی کاهش می یابد، این در حالی است که هنوز در شهرهای کوچک و سنتی جنبه مختلفی از کاربرد صنایع دستی مشاهده می شود و همین عامل هم تاکنون باعث حفظ این هنر بوده است. وی تاکید کرد: خوشبختانه مردم استان سمنان به دلیل بافت سنتی منسجم، هنوز به صنایع دستی بومی توجه نشان می دهند و از زیراندازها و فرش های دستباف و سنتی استفاده می کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان درباره دلایل فراموشی نمد گفت: این گونه صنایع به علت استقبال کمتر مردم و طبق قانون بازار عرضه و تقاضا، کمتر تولید می شوند و همین عاملی برای فراموشی آنهاست. وی با اشاره به این که همین نمد در بعضی انواع مثل بالاپوش چوپانی هنوز مورد توجه و درخواست است، تاکید کرد: می توان با ایجاد صنایع ترکیبی نمد و یک ماده دیگر مثل چرم و با کمی تغییر در طراحی، در تولید آن تنوع ایجاد کرده و مصنوعات جدیدی را به بازار عرضه کرد.

روزنامه جام جم، شماره ۳۰۸۷ به تاریخ ۱۹/۱۲/۸۹، صفحه ۱۵ (ایران)