سبک مدرن در فرش ماشینی ، vintage یا retro؟

سبک مدرن در فرش ماشینی:  نزدیک به قریب ۵۰ سال از تولید فرش ماشینی در کشورمان می‌گذرد؛ محصولی که در بدو تولد کمتر کسی گمان می‌کرد امروزه به این درجه از بلوغ و شکوه برسد تا آنجا که کمتر خانه‌ای در کشور است که یکی از محصولات این صنعت را در خود نداشته باشد.

شکوفایی و جوش‌وخروش این صنعت وامدار دو ستون قدرتمند این حرفه است؛ یعنی فنّاوری و ماشین‌آلات پیشرفته‌ی آن و طراحی و نقش‌پردازی هنرمندان این مرزوبوم.

در روزهای آغازین این صنعت با نقشه‌های سنتی و معروف به‌وسیله‌ی دستگاه‌های مدرن تولید شد و محصول نهایی به‌قدری قالی نما بود که همه ما آن را به‌عنوان قالی و نه کف‌پوش پذیرفتیم.

اما گذر زمان، دکوراسیون سبک معماری خانه‌ها را از سنتی به سمت فضاهای اروپایی و مدرن سوق داده است  و به علت رشد آپارتمان‌نشینی دکوراسیون منازل و وسایل مورداستفاده از اهمیت زیادی برخوردار شده‌اند، فرش و قالی هم مانند سایر وسایل با تغییرات به وجود آمده در دکور مجبور به تغییر است.

اکنون نمی‌توان از قالی‌هایی با طرح و نقشه سنتی در تمام اتاق‌ها کمک گرفت، بلکه لازم است برای هر فضا فرشی متناسب با کاربرد اتاق در نظر گرفته شود.

امروزه در طراحی فرش ماشینی با طرح‌های جذاب، زیبا و متنوعی مواجه هستیم که ریشه درگذشته دارد اما امروزی است، درواقع حس نوستالژیک دارد اما مدرن است. این دسته از طرح‌های فرش ماشینی الهام گرفته از سبک رترو retro و یا Vintage است.

سبک retro

دکوراسیون «رترو» و کلمه رترو بازگشت به گذشته را در ذهن انسان به یاد می‌آورد و حس نوستالژیک دارد؛ به این معنی که مدل دکوراسیونی با وسایل مربوط به یک دوره خاص در آن به کار می‌رود و رنگ‌های براق و زنده در اولویت هستند.

می‌توان گفت مبلمان و اکسسوری‌هایی در آن استفاده می‌شود که از مدل‌های قدیمی الهام گرفته اما همخوان با این دوره بازسازی‌شده‌اند.

طراحان رترو دیزاین که به‌نوعی سعی در یادآوری دوران خوشایند گذشته دارند با اقتباس از محصولی قدیمی مدل جدید آن را طراحی می‌کنند و نوستالژی ما را نسبت به گذشته‌ی خوب آن محصول برمی‌انگیزانند.

به این شیوه سبک رترو گفته می‌شود که ترکیبی از سبک‌های قدیمی با فرم‌هایی جدید، یا فرم‌های جدید با متریال و نازک‌کاری‌های قدیمی است.

سبک رترو، برگرفته از گذشته‌ای است که به حالت مدرن درآمده و علاوه بر اینکه حس آرامش و راحتی را در افراد القا می‌کند، باعث خلاقیت بیشتر آن‌ها نیز می‌شود.

به یاد داشته باشید که مشخصه کلیدی برای تشخیص سبک رترو، استفاده از سبک‌های قدیمی با رویکردی مدرن و جدید است. طرح فرش‌های ماشینی در سبک رترو به دلیل مجموعه رنگی، سرزندگی‌اش، ساختارها و فرم‌های غیرمعمولش بسیار متفاوت است.

رترو از صلح و آرامش دور است و برعکس، در فضاهای داخلی فریاد بلندی سر می‌دهد و حال و هوایی مرموز برقرار می‌سازد.

مثال معروف این سبک طراحی، مدل فولکس واگن بیتل جدید است که بر مبنای فولکس بیتل قدیم مشهور به قورباغه ای اثر «فردیناند پورشه» طراح بزرگ اتریشی طراحی‌شده؛ خودرویی که به جرأت می‌توان گفت یک شاهکار طراحی است و تقریباً هرکسی که آن را می‌بیند به یاد نمونه قدیمی و مشهور آن می‌افتد.

اما امروزه بسیاری از تولیدکنندگان فرش ماشینی از طراحان، تقاضای طرح «وینتیج» یا به‌اصطلاح «کهنه‌نما» دارند، پس فرق میان وینتیج و رترو در چیست و آیا اصولاً از یکدیگر متفاوت‌اند؟

سبک فرش رترو

سبک Vintage

وینتیج به آثاری گفته می‌شود که مختص به زمان خاص، فرد یا نشانه خاصی باشد و از دوره انتشار آن وسیله گذشته باشد.

درصورتی‌که آن شی در زمان گذشته بسیار باب شده و مورداستفاده و توجه همگان قرارگرفته باشد و مجدد درزمانی غیر از زمان خاص آن شیء مورداستفاده قرار بگیرد، وینتیج محسوب می‌شود. ترجمه فارسی آن وابسته به دوران یا سال بخصوص، قدیمی و وابسته به دوران پیشین است.

البته برای اصطلاح «آنتیک» هم همین معانی به چشم می‌خورد؛ آنتیک اصولاً به محصولاتی با قدمتی بیش از صدسال اشاره دارد اما وینتیج به محصولاتی با قدمتی بین ۴۰ تا ۱۰۰ سال.

بسیاری از افراد وینتیج را با رترو اشتباه می‌گیرند. ولی درواقع رترو محصولی با طراحی مدرن است که از عناصر دوره‌های قدیمی در آن الهام گرفته‌شده ولی وینتیج بازآفرینی همان طرح‌های قدیمی است که در طول زمان، به آن توجهی نشده است.

طراحی فرش‌های کهنه‌نما، سنگ‌شور‌شده، پاره، مندرس و یا فرش‌های چند تیکه را می‌توان نمونه‌هایی از فرش‌های وینتیج برشمرد.

ممکن است در میان عبارت‌های عتیقه یا آنتیک، رترو و وینتیج شباهت‌هایی به چشم بخورد ولی این سبک‌ها هرکدام در اصل به موضوع‌های متفاوتی اشاره می‌کنند و به‌هیچ‌عنوان با یکدیگر برابر نیستند.

ضرورت استفاده از موتیف‌های قدرتمند ایرانی

از تبدیل یک طرح آبستره  abstract  و یا فراکتال fractal به طرح فرش گرفته تا تبدیل یک شخصیت کارتونی و یا حتی تبدیل عکس یک فرش قدیمی و کهنه به طرح یک فرش ماشینی و یا حتی ترکیب عکس، نقاشی و مینیاتور با نقشه‌های فرش…

موضوع مهم در طراحی فرش‌های جدید، درک و آگاهی از سبک‌های مختلف طراحی است و طراحان فرش ماشینی باید اشراف کامل به انواع سبک‌های طراحی داخلی، مد و فشن داشته باشند تا قادر به خلق آثاری ماندگار شوند.

متأسفانه اکنون بیشتر طرح‌های موجود در بازار به‌جز کپی ناقصی از آثار پیشکسوتان این قبیل طرح‌ها نیست و اگر به همین منوال پیش برود به‌سرعت این مدل طرح‌ها باعث چشم آزاری و انزجار خریداران این سبک خواهد شد. استفاده از نشانه و موتیف‌های قدرتمند ایرانی می‌تواند منجر به خلق آثاری ارزشمند بشود. فقط کافی است اگر آگاهی لازم در طراحی این قبیل فرش‌ها را نداریم دست‌به‌کار طراحی آن‌ها نشویم.

منبع: شماره ۵۶ مجله کهن