|
بازار مواد اوليه
با توجه به آمارهاي جهاني در سال 2006، ميزان استفاده از الياف نايلون و پلي پروپيلن در توليد فرش ماشيني به ترتيب 50% و 40% بوده و تنها 10% به ديگر الياف مصنوعي مانند پلي استر و اكريليك و الياف طبيعي مانند پشم اختصاص يافته است. لذا به بررسي بازار اين دو نوع ليف در آسيا مي پردازيم.
پلي آميد
از آنجا كه چين در سال هاي اخير توانسته است بازارهاي بزرگ صنعت نساجي را به ويژه در آسيا از آن خود نمايد، در بررسي بازار مواد اوليه مورد استفاده در صنعت فرش نيز به نظر مي رسد كه بايد از چين شروع كرد.
در سال 2006، چين كه دومين توليد كننده بزرگ جهان (بعد از ايالات متحده آمريكا) و بزرگ ترين توليد كننده پلي آميد در آسيا بود، افزايش قابل ملاحظه اي به ميزان 130000 تن در توليد پلي آميد خود نشان داد. اين كشور با توليد 808000 تن پلي آميد فيلامنتي (19% افزايش)، بعد از تايوان بازار نخ هاي پلي آميد فيلامنتي در آسيا را در دست داشت. در زمينه الياف پلي آميد استيپل نيز توليد چين با 4000 تن افزايش به 36000 تن رسيد. اين در حالي است كه چين در توليد الياف پلي آميد استيپل تنها از 69% ظرفيت اسمي و در توليد نخ هاي فيلامنتي پلي آميد از80% ظرفيت اسمي خود استفاده كرده است. در سال 2006، 7% الياف پلي آميد توليد شده در چين به مصرف نخ فرش رسيد.
صرف نظر از چين، كشورهاي تايوان، كره، ژاپن، هند و تركيه از بزرگ ترين توليد كنندگان پلي آميد در آسيا هستند. جدول1 ميزان توليد و همچنين درصد افزايش يا كاهش توليد اين كشورها را در سال 2006 نشان مي دهد.
جدول1- توليد الياف پلي آميد در آسيا (1000 تن)
پلي پروپيلن
کفپوش هاي ماشيني با اختصاص630000 تن، در جايگاه نخست مصرف کنندگان الياف پلي الفيني قرار دارند. چين، تركيه، ژاپن، تايوان، كره و هند از بزرگ ترين توليدكنندگان نخ هاي فيلامنتي پلي پروپيلن (و BCF) در آسيا به شمار مي روند.
جدول2 ميزان الياف پلي الفين توليد شده توسط توليد كنندگان بزرگ آسيايي در سال 2006 و همچنين ميزان افزايش يا كاهش آن نسبت به سال 2005 را نشان مي دهد.
آیا میدانستید مجله نساجی کهن تنها مجله تخصصی فرش ماشینی و نساجی ایران است؟ نسخه پی دی اف آخرین مجلات از اینجا قابل دریافت است.
جدول2- توليد الياف پلي الفين آسيا در سال 2006
با وجود اين كه سهم مصرف الياف اكريليك در دنيا بسيار اندك مي باشد، اما در برخي كشورها از جمله ايران مرسوم ترين ليف در توليد فرش است. در حال حاضر بخش عمده توليد الياف اكريليك ايران در شركت پلي اكريل و در ظرفيت هاي مختلف صورت مي پذيرد. در سال گذشته كل مصرف اكريليك ايران در حدود 137000 تن بوده است كه از اين ميزان، سهم شركت پلي اكريل 21.5% و بقيه نيز متعلق به واردات از ساير كشورها بوده است. با اين حال امروزه به دليل اختلاف قيمت شديد فرش ماشيني پلي پروپيلن در مقايسه با اکريليک، توجه بيشتري به سمت فرش ماشيني پلي پروپيلن معطوف شده و ميزان توليد فرش ماشيني پلي پروپيلن در ايران تا حدودي افزايش يافته است. به همين دليل پيش بيني مي شود با افزايش توليد فرش هاي ساخته شده ازنخ هاي BCF و پلي پروپيلن، مصرف اکريليک ايران در آينده کاهش يابد.
هم اكنون ميزان پروپيلن توليد شده در ايران در حدود 603 هزار تن و ميزان پلي پروپيلن توليد شده در حدود 985 هزار تن در سال مي باشد. با دستيابي به توليد يك ميليون تن پلي پروپيلن در سال، ايران به دومين توليد كننده اين الياف در خاورميانه (بعد از عربستان) تبديل خواهد شد، اما با توجه به ميزان پروپيلن توليدي در ايران و مشكل مواد اوليه الفيني، افزايش توليد پلي پروپيلن و به دنبال آن افزايش توليد فرش هاي بافته شده از اين نوع الياف در ايران قطعاً با موانعي روبرو خواهد بود.
محصول نهايي
تركيه كه از سال 1990 صادرات فرش خود را آغاز نمود، امروزه به عنوان بزرگ ترين كشور صادركننده فرش ماشيني در آسيا و دومين صادركننده بزرگ دنيا بعد از بلژيك شناخته مي شود.
صنعت فرش ماشيني تركيه علي رغم صنعت فرش دستباف آن كه از سال 2000 تاكنون تقريباً با سكون مواجه بوده، تا به حال با رشد بسيار خوبي همراه بوده است، به طوري كه كل صادرات فرش اين كشور از 220.4 ميليون دلار در سال 1990، به 745 ميليون دلار در سال 2006 رسيد كه از اين ميزان، 634.3 ميليون دلار مربوط به صادرات فرش ماشيني (با 11.2% رشد) بوده است. آمارها نشان مي دهد كه در نه ماهه اول سال 2007 نيز صادرات فرش ماشيني تركيه با 23.5% رشد به 585 ميليون دلار افزايش يافت. در حال حاضر صادرات فرش تركيه در حدود 1% كل صادرات اين كشور را تشكيل مي دهد.
نمودار1 اين واقعيت را بهتر نشان مي دهد كه ترك ها سرمايه گذاري هاي خود را در صنعت كفپوش، عمدتاً بر روي فرش ماشيني متمركز نموده اند.
شكل1- صادرات ساليانه فرش ماشيني تركيه و مقايسه آن با صادرات فرش دستباف اين كشور
آمار و ارقام صادرات فرش تركيه در سال هاي اخير، اميد دست اندركاران صنعت فرش اين كشور را براي تأمين بخش عمده اي از تقاضاي جهاني كفپوش كه پيش بيني مي شود تا سال 2010 با رشد سالانه 4.6% به 14600 ميليون متر مربع برسد، دور از انتظار نمي نمايد.
تركيه در چند سال اخير سرمايه گذاري هاي مهمي در زمينه توليد فرش ماشيني با استفاده از فن آوري پيشرفته داشته است، ولي هنوز هم در توليد فرش با كشورهاي هم قاره خود مانند چين، هندوستان و ايران كه از نيروي كار ارزان بهره مي جويند، رقابت سختي دارد.
شهر غازي آنتپ واقع در جنوب شرق تركيه، به صورت مركز توليد و صادرات فرش ماشيني اين كشور درآمده و به تنهايي حدود 80% توليد و صادرات فرش ماشيني اين كشور را در انحصار دارد. اين شهر داراي بيش از 400 كارخانه فرش ماشيني است.
عمده ترين بازارهاي صادراتي فرش تركيه را به ترتيب عربستان سعودي، ايالات متحده آمريكا، كشورهاي اتحاديه اروپا، قزاقستان، جمهوري آذربايجان، ازبكستان، روماني، روسيه، لهستان، اوكراين، عراق، تاجيكستان و فلسطين اشغالي تشكيل مي دهند.
اتحاديه اروپا كه خريدار 22.4% توليدات صنعت فرش تركيه است، بزرگترين مشتري فرش ماشيني اين كشور به شمار مي رود. در سال گذشته كشورهاي جديد عضو اتحاديه اروپا نيز تمايل زيادي به خريد فرش از تركيه نشان دادند كه اين امر منجر به افزايش 47 درصدي صادرات فرش تركيه به كشورهاي مذكور شد.
ميزان فروش تركيه در بازارهاي خاورميانه نيز قابل توجه مي باشد. در حال حاضر 20.5% صادرات فرش تركيه به كشورهاي خاورميانه صورت مي گيرد. ميزان خريد عربستان از تركيه به عنوان يكي از بزرگ ترين خريداران منطقه، در سال گذشته به 14.4% افزايش يافت. در اين مدت ارزش واردات فرش و انواع كفپوش ايران از كشور تركيه نيز دو ميليون دلار بوده است.
با وجود اين كه سهم آفريقا و ديگر كشورهاي اروپايي در ميان مشتريان تركيه اندك مي باشد، اما ميزان صادرات فرش تركيه به اين مناطق كه در نه ماهه اول 2007 به ترتيب با 81% و 33% افزايش همراه بود، نظر توليدكنندگان ترك را به خود جلب نموده است.
عربستان سعودي نيز يكي از بزرگترين توليدكنندگان و در عين حال مصرف كنندگان فرش ماشيني در آسيا و به ويژه منطقه خارميانه به شمار مي رود. با راه اندازي گروه صنعتي و بازرگاني Al Soriaya كه 40 ميليون متر مربع در سال توليد دارد، اين كشور توانسته است گوي سبقت را از صنعت فرش ماشيني مصر ربوده و بعد از آمريكا و بلژيك در جايگاه سومين توليدكننده فرش ماشيني در جهان بنشيند. با اين ميزان توليد و نيز با توجه به ظرفيت بالاي اين كشور در توليد پلي پروپيلن، مي توان موقعيت عربستان را در توليد فرش ماشيني همچنان رو به رشد پيش بيني نمود.
در زمينه واردات فرش ماشيني بايد گفت كه پيش بيني ها حاكي از آن است كه تا سال 2010 چين از ايالات متحده آمريكا كه امروزه بزرگترين واردكننده فرش ماشيني در جهان محسوب مي شود، پيشي گرفته و بزرگ ترين بازار كفپوش دنيا را از آمريكا به آسيا منتقل نمايد. همچنين برآورد مي شود كه ميزان فروش كفپوش در كشورهايي مانند هند، و همچنين بازارهاي ضعيف تر مانند اندونزي، تركيه، ايران، اوكراين و عربستان سعودي افزايش يابد.
توليد فرش ماشيني در ايران كه از دهه 40 آغاز گرديد، توانست در ميان فرش هاي دستباف ايراني كه همواره از مقبوليت و شهرت خاصي در اين كشور برخوردار بوده است، جايگاهي براي اين كالا باز كند. امروزه شهر كاشان كه با 645 كارخانه توليد فرش ماشيني، داراي سهم 60 درصدي در صنعت فرش ماشيني ايران است، براي صنعت فرش ماشيني اين كشور به منزله غازي آنتپ براي صنعت فرش ماشيني تركيه مي باشد.
در حال حاضر ظرفيت نصب شده ماشين آلات فرش بافي در ايران حدود 135 ميليون متر مربع است و توليد آن نيز در حدود 85 ميليون متر مربع در سال مي باشد. بيش از 80% فرش هاي ماشيني توليد شده در ايران 500 شانه هستند و با تراكمي بين 520 تا 1500 بافته مي شوند.
در چند سال اخير ايران در زمينه صادرات فرش ماشيني روند افزايشي را دنبال كرده و كل صادرات فرش ماشيني آن با رسيدن به سقف چهار ميليون متر مربع در سال به حدود 74 ميليون دلار در سال 85 رسيده است. بنابر اين مي توان گفت كه در حدود 5% فرش هاي ماشيني توليد شده در ايران صادر مي شود. با اين وجود، اين كشور هنوز هم در بخش فرش هاي دستباف حرف بيشتري براي گفتن در صحنه بين المللي دارد. چرا كه آمارها نشان مي دهد در سال 85 ارزش صادرات فرش دستباف ايران بيش از 5 برابر صادرات فرش ماشيني آن بوده است.
شكل2- صادرات سالانه فرش ماشيني و دستباف ايران
|
