مروری بر مراودات تجاری کشور روسیه قبل و بعد از جنگ اوکراین

مقدمه

روسیه به عنوان ابر قدرت قاره آسیا و پهناورترین کشور جهان دارای مساحت ۱۷۰۹۸۲۴۲ کیلومتر مربع و جمعیت ۱۴۵.۹ میلیون نفر میباشد. تنش های کنونی به وجود آمده توسط این کشور که در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ معادل ۵ اسفندماه ۱۴۰۰ شمسی آغاز شد به کشمکش های این کشور با سازمان ناتو (سازمان پیمان آتالنتیک شمالی) بر میگردد.

سازمان ناتو در سال ۱۹۴۹ با کشورهای آمریکا، انگلستان، کانادا، فرانسه ایتالیا و … شروع به فعالیت کرد و در سال ۲۰۲۰ با مقدونیه شمالی و ۲۰۲۳ با فلاند همچنان در حال توسعه است و تا کنون ۳۱ کشور عضو این سازمان میباشند. یکی از توافقات اعضا سازمان ناتو بر روی حمایت نظامی است به صورتی که حمله به یکی از کشورهای عضو مانند تهاجم به تمام کشورها محسوب میشود.

همه کشورهای عضو جهت حمایت از کشور حمله شده اقدام میکنند. روسیه از زمان گذشته تا به کنون نسبت به پیوستن کشورهای حوزه شرقی اروپا به این ائتلاف کاملا حساس بوده است.

حول این موضوع تعهدی بین مقامات روسی و آمریکایی مبنی بر عدم گسترش ناتو به سمت شرق در سال ۱۹۹۰ صورت گرفت، اما بارها این پیمان به خصوص پس از فروپاشی شوروی نقض شد و اعلام شفاهی این سازمان از تمایل برپیوستن گرجستان و اوکراین به گروه کشورهای خود سبب ترس روسیه و دلیلی بر تهاجم به اوکراین گردید [۱].

یکی از اقدامات کشورهای ناتو جهت حمایت اوکراین تحریمات تجاری روسیه بوده است که عموما شامل ممنوعیت عرضه ریز مدارها، رایانه ها، لوازم الکترونیکی مصرفی، تجهیزات مخابراتی و ،… به صورت تعلیق یا ترک فعالیت تجاری با روسیه بوده است. این اقدامات سبب کاهش واردات در ابتدا سال ۲۰۲۲ به روسیه شده است.

روسیه در ۲۰۲۱

مروری بر آمارهای جهانی درسال ۲۰۲۱ بیانگر این واقعیت است که در بخش صادرات کشور چین به ارزش ۳.۳۴ ترلیون دلار، آمریکا به ارزش ۱.۶۳ ترلیون دلار، آلمان به ارزش ۱.۵۶ ترلیون دلار، ژاپن به ارزش ۷۳۱ میلیارد دلار،کره جنوبی به ارزش ۶۵۳ میلیارد دلار  و هلند به ارزش ۶۵۳ میلیار دلار به ترتیب جایگاههای اول تا ششم را داشته اند.

کشور روسیه در این بخش دارای تجارت به ارزش صادرات ۴۸۴ میلیارد دلار در رتبه دهم قرار دارد. همچنین در حوزه آمارهای واردات کشور آمریکا به ارزش ۲.۷۳ ترلیون دلار، چین به ارزش ۱.۹۷ ترلیون دلار، آلمان به ارزش ۱.۳۴ ترلیون دلار، ژاپن به ارزش ۷۰۰ میلیارد دلار، فرانسه به ارزش ۶۹۶ میلیارد دلار و هنگ کنگ به ارزش ۶۸۹ میلیارد دلار بوده است که کشور روسیه دارای ارزش واردات ۲۷۱ میلیارد دلار در رتبه بیست و یکم قرار دارد.

عمده صادرکنندگان به کشور روسیه کشور بین با ۷۰.۹ میلیارد دلار، کشور هلند به ارزش ۳۹ میلیارد دلار، کشور آمریکا به ارزش ۲۷.۴ میلیارد دلار، انگلستان به ارزش ۲۷.۴ میلیارد دلار و کشور ایتالیا به ارزش ۲۲.۲ میلیارد دلار میباشد.

عمده واردات روسیه از کشورهای چین به ارزش۶۷.۷ میلیارد دلار، آلمان به ارزش ۳۱.۳ میلیارد دلار، بلاروس به ارزش ۱۵.۸ میلیارد دلار، کره جنوبی به ارزش ۱۰.۴ میلیارد دلار و هلند به ارزش ۸.۸۳ میلیارد بوده است.

در جداول زیر کشورهایی که بیشترین سهم از صادرات و واردات روسیه را برخوردار میباشند، به همراه کشورهای منتخب آورده شده است. همچنین بیشترین کالای تجارت یافته هم به طورکلی و هم دربخش نساجی از مراودات با این کشورها گزارش شده است.

جدول ۱-میزان واردات و عمده کالاهای وارد شده به روسیه از کشورهای منتخب در سال۲۰۲۱

با توجه به آمار به دست آمده از گمرک ایران،میزان واردات روسیه از ایران ۷۴۳ میلیون دلار میباشد،که ۲۸.۶ میلیون دلار آن و معادل ۳.۸ درصد این حجم را کالاهای نساجی ایرانی میباشد.

جدول-۲ میزان صادرات و عمده کالاهای صادر شده از روسیه به کشورهای منتخب در سال ۲۰۲۱

باتوجه به آمار به دست آمده از گمرک ایران، میزان واردات روسیه از ایران ۱.۵ میلیارد دلار میباشد، که ۲۸.۶ میلیون دلار آن و معادل ۰.۵۲ درصد این حجم را کالاهای نساجی روسی میباشد.

شکل-۱ درصد توزیع کشورهای صادرکننده کالا به کشور روسیه

شکل-۲ درصد توزیع کشورهای صادرکننده کالا به کشور روسیه

در سال ۲۰۲۱ کل صادرات کالاهای نساجی این کشور به مقدار ۴۶.۵ میلیون دلار بوده است که ۰.۰۹ درصدکل صادرات این کشور را شامل میشود و در بخش واردات این مقدار برابر با ۵.۷۶ میلیارد دلار بوده است که ۲.۱۲ درصد کل واردات به این کشور را شامل میشود.

شرکای تجاری کشور روسیه در بخش صادرات شامل کشورهای قزاقستان، بلاروس، هلند، ازبکستان و اوکراین و در بخش واردات کشورها مانند بین، آلمان،ایتالیا، اسپانیا، آلمان، بنگالدش و ویتنام میباشد. در جدول زیر سهم نساجی کشورهای نامبرده شده دربخش قبل نسبت به کل و تجارت در بخش نساجی با روسیه آورده شده است[۲].

جدول-۳ بررسی میزان صادرات کالاهای نساجی و پوشاک روسیه با عمده شرکای تجاری و کشورهای منتخب

جدول-۴ بررسی میزان واردات کالاهای نساجی و پوشاک روسیه از عمده شرکای تجاری و کشورهای منتخب

روسیه در ۲۰۲۲

سرویس گمرک فدرال روسیه (FCS) اعالم کرد در سال ۲۰۲۲ تراز مثبت تجارت خارجی این کشور ۶۸ درصد افزایش پیدا کرده است و ارزش آن از ۱۹۷.۳ میلیارد دلار در سال گذشته به ۳۳۲.۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.

صادرات روسیه در سال ۲۰۲۲ با جهش ۱۹.۹ درصدی به ۵۹۱.۵ میلیارد دلار رسید، در حالی که واردات به روسیه با ۱۱.۷ درصد کاهش و به ارزش ۲۵۹.۱ میلیارد دلار رسیده است.گردش مالی تجارت خارجی در سال ۲۰۲۲ با ۸.۱ درصد افزایش به ۸۵۰.۵ میلیارد دلار گزارش شده است[۳].

جدول-۵ عمده محصولات و مقاصد صادراتی کشور روسیه در سال ۲۰۲۲[۴]

جدول-۶ عمده محصولات و مقاصد وارداتی کشور روسیه در سال ۲۰۲۲[۴]

در ابتدا سال ،۲۰۲۲ وقوع درگیری بین دو کشور روسیه و اوکراین سبب تغییر در تجارت و بازار این کشور شد.شرایط جنگ و اقدامات ناتو نسبت به روسیه سبب گردید تا این کشور تحت تحریم قرار بگیرد.

تحریمات اعمال شده تجارت این کشور با شرکای تجاری خود را تحت تاثیر بسیاری قرار داد. بطوری که آمارها از کاهش صادرات کشورهای تحریم کننده روسیه به میزان ۶۰ درصد (نسبت به سطح متوسط خود درنیمه دوم سال ۲۰۲۲) و صادرات کشورهای غیر تحریم به روسیه ۴۰ درصد کاهش یافت.شرایط سبب گردیده است تا صادرات کشور بین به روسیه در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ به میزان ۳۸ درصد کاهش یابد[۵].

 

شکل-۳ میزان صادرات روسیه با کشورهای دنیا قبل و بعد از جنگ با اوکراین

منازعات سیاسی در عرصه بین المللی و تحریم های اعمال شده بر علیه روسیه، سبب افزایش قیمت سوخت در جهان گردید و سبب شد تا صادرات روسیه به اتحادیه اروپا ۶۹.۹ درصد و صادرات اتحادیه اروپا به روسیه ۳۳ درصد کاهش یابد که نتیجه آن تحمیل هزینه های بیشتر به اتحادیه اروپا گردد.

آمارها بیانگر این واقعیت است که علیرغم وجود تحریم ها، ارزش یورویی تجارت دو طرفه روسیه و اتحادیه اروپا به ۱۷۱.۴ میلیارد یورو رسیده است.تحریم ها بر روی تجارت روسیه اثر گذار بوده اند اما نه به مقداری که اتحادیه اروپا پیش بینی کرده است.

اقدامات تجاری انجام شده توسط کشور روسیه و کشورهای اتحادیه اروپا در ۷ ماه نخست سال ۲۰۲۲ نشان میدهد، اگربه صادرات کشور روسیه به اتحادیه اروپا ۳۳ درصد کاهش یافته است و دارای ارزش ۳۴.۱ میلیارد یورو میباشد اما میزان واردات اتحادیه اروپا از روسیه در همین بازه زمانی با ۶۹.۹ درصد افزایش روبه رو بوده است و دارای ارزش ۱۳۷.۷ میلیارد یورو میباشد[۶].

شکل-۴ تجارت روسیه با اتحادیه اروپا در سالهای ،۲۰۲۰ ، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲

در برابر کشور روسیه به عنوان شروع کننده این جنگ، کشورها سه رفتار متفاوت از خود بروز دادند:

۱. برخی از کشورها مانند چین به علت روابط سیاسی و برخی کشورها مانند ترکیه بدلیل حذف رقبا از بازار، روابی تجاری با روسیه، را هم در زمینه واردات و هم در صادرات افزایش دادند.

شکل-۵ بررسی روابط تجاری کشورهای منتخب نظیر ترکیه، چین، آلمان، آمریکا، هلند و هند با روسیه پس از جنگ اوکراین

۲. برخی از کشورها همچون انگلستان، کانادا، آمریکا، کرهجنوبی، پرتقال، سوئد و … روابط تجاری خود با روسیه را هم در زمینه واردات و هم در صادرات را کاهش داده اند.

شکل-۶ بررسی روابط تجاری کشورهای منتخب نظیرانگلستان، نروژ، ژاپن، کرهجنوبی، آفرقا جنوبی، سوئد با روسیه پس ازجنگ اوکراین

۳. برخی از کشورها همچون عربستان صعودی، برزیل، بلژیک، هند، اسپانیا، ژاپن، هلند، آلمان و … درتجارت با این کشور اگربه صادرات به آن را کم نموده اند اما واردات از این کشور را حفظ و دربرخی از کشورها افزایش داده اند.

شکل-۷بررسی روابط تجاری کشورهای منتخب نظیران اسپانیا، بلژیک، کانادا، برزیل، عربستان صعودی و پرتقال با روسیه پس از جنگ اوکراین

مطالعات بر روی تجارت کشور روسیه توسط سازمان خبرگذاری times newyork نشان میدهد، در سال،۲۰۲۰ روسیه ۲۲۰ میلیارد دلار کالا از سایر نقاط جهان(و به خصوص از بین، آلمان، کره جنوبی و … ) ، ازجمله خودرو، قطعات خودرو، دارو و رایانه وارد کرد.

شکل-۸ واردات به روسیه پیش از جنگ اوکراین

بعد از وقوع جنگ ارزش واردات این کشور به علت تحریم و محدودیت های تجاری کاهش یافته است.

شکل-۹ واردات روسیه پیش از جنگ اوکراین

نقش روسیه به عنوان تعمین کننده مواد خام از جمله نفت، گاز، فلزات و مواد معدنی که دو سوم صادرات آن را تشکیل می دهد، سبب شد تا کشورهای واردکننده این مواد وضعیت خود را را دشوار ببینند.

شکل-۱۰ میزان تجارت کشورها با روسیه پس از جنگ اوکراین

شکل-۱۱ میزان واردات کشورها با روسیه پیش از جنگ اوکراین

برخلاف خواسته دولت های غربی اختلال در اقتصاد روسیه سبب تضعیف جنگی او نشد. ارزش محصولات روسیه حفظ و بالاتر رفت و فعالیت تجاری او حتی در کشورهایی که با اقدامات علیه اوکراین روسیه مخالف بودند، ادامه یافت[۷].

شکل-۱۲ صادرات کشورها با روسیه پس از جنگ اوکراین

مروری بر صنایع نساجی و پوشاک در کشور روسیه

در آغاز سال ۲۰۲۲ به دلیل کاهش ارزش روبل روسیه در برابری با ارزش دلار امریکا ، عمده وارادات مرتبط با مواد اولیه با مشکل مواجه شد اما به تدریج و با گذر زمان این موارد به ثبات نسبی رسید.

تحلیلگران اوضاع با ثباتی را برای صنعت نساجی روسیه در سال ۲۰۲۳ پیشبینی میکنند که البته به سرعت توسعه صنعت نساجی روسیه و بر طرف نمودن نقاط ضعف در این خصوص بستگی دارد.

رشد صنعت سبک در کشور روسیه در طی ۵ سال اخیر روند ثابت و حدود ۷ درصد در سال را داشته است. صنعت سبک زیرمجموعه صنایع تولید کننده کالاهای مصرفی قرار میگیرد، که بیش از ۴۰ درصد از آن را محصولات غیرخوراکی تشکیل میدهد.

لازم به توضیح است که صنعت سبک ۱.۰۴ درصد از ارزش کل بازار روسیه رابه خود اختصاص داده است و دارای ۲۰۰۰۰ شرکت است. در سال ۲۰۲۲ صنعت نساجی روسیه به ارزش ۴۲۷.۵ میلیارد روبل رسیده است و به مقدار ۲۰.۲ در صد نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد یافته است.

براساس گزارشات روند صنعت نساجی این کشور در بخش ریسندگی الیاف ۲۱.۱ درصد، تکمیل پارچه ۲۴ درصد،تولید پارچه ۳.۶ درصد و تولید سایر محصولات نساجی ۸.۱ درصد کاهش یافته است.

و در بخش تولیدات به طور کلی ۵۰.۹ درصد محصولات نساجی، ۳۵.۸ درصد تولید پوشاک و ۱۳.۳ درصد چرم و محصولات تولید شده از آن را تشکیل میدهد[۸].

شکل -۱۳ نمودار توزیع تولید کالاهی نساجی و پوشاک کشور روسیه

در حال حاضر عمده واردات پنبه و نخ پنبه از کشورهای قزاقستان، تاجیکستان، آذربایجان و قرقیزستان صورت میگیرد که با ممنوعیت صادرات پنبه ازبکستان به کشور های ایران و ترکیه و اضافه شدن ایران وترکیه به بازارهای صادراتی کشورهای فوق الذکر ، سهم روسیه از واردات این کشورها کاهش یافته است.

البته شایان ذکر است که کشور ترکمنستان نیز در راستای توسعه صنعت نساجی خود و ایجاد ارزش افزوده بیشتر در تولید محصول نهایی درصدد است تا سرمایه گذاری های خود در تولید پارچه و پوشاک را توسعه دهد و خبرها حاکی از عدم صادرات نخ پنبه از سال ۲۰۲۵ می باشد که این موضوعات نیز بطور طبیعی برآمارهای تجارت و تولید روسیه اثرگذار شده اند.

از دیگر دلایل کاهش تولید صنایع نساجی و پوشاک روسیه می توان به کاهش واردات رنگ، نخ پشمی، پارچه، تجهیزات و لوازم جانبی از کشورهای اتحادیه اروپا به روسیه اشاره نمود که به دلیل تحریم در واردات آنها محدودیت ایجاد شده است.

دولت روسیه با پیدا کردن جایگزین پارچه های اروپایی سعی دارد مشکلات عرضه واردات پارچه را تا حدودی برطرف کند. اکنون پارچه از ایران و چین تعمین میگردند و بخشی از پارچه هایی که توسط بلژیک وارد میشد توسط بازارهای ترکیه جایگزین شده است[۹]. درحالی که تقاضا برای محصولات نساجی در روسیه ۱۵.۹ درصد افزایش پیدا کرده است.

در بخش پوشاک هزینه ها به مقدار ۶۳۹ درصد کاهش یافت و به مقدار ۴۵ میلیون واحد کالا در این بخش فروخته شد. بیشتر افزایش قیمت منسوجات روی بخش منسوجات خانگی با ۸.۷ درصد بوده است که در سه ماه آخر سال به ارزش ۲۴.۴ میلیون دلار رسیده است. کاالاهایی مانند ملحفه، حوله و کالای خواب از جمله کاالاهای پر طرفدار در بخش منسوجات خانگی بوده است[۱۰].

نگاهی به مناسبات تجاری کشورهای منتخب با روسیه در سال ۲۰۲۲

در این بخش سعی شده است آمار به دست آمده از رسانه ها، مرتبط با تجارت کشور روسیه با کشورهای منتخب و روند تجارت میان آنها قبل و بعد از جنگ با اوکراین گردآوری گردد.

ایتالیا

کشور ایتالیا به عنوان یکی از کشورهای عضو سازمان ناتو در سال ۲۰۲۲ کمترین حجم صادرات خود را به روسیه داشته است که ارزش آن مقدار ۶.۶۵ میلیارد دلار گزارش گردیده است، ۱۴.۵درصد از آن را کالاهای زیرمجموعه نساجی تشکیل داده است [۱۱].

شکل-۱۴ میزان صادرات ایتالیا به روسیه در طی ۱۰ سال اخیر

جدول-۷ سهم محصولات نساجی در صادرات کشور ایتالیا به روسیه در سال ۲۰۲۲

 

در برابر واردات ایتالیا از روسیه در سال ۲۰۲۲ به مقدار ۳۰.۲۷ میلیارد دلار بوده است و نسبت به سالهای قبل افزایش یافته است، که از این مقدار تنها ۰.۴ درصد را کالاهای شاخه نساجی تشکیل داده اند[۱۲].

شکل-۱۵ میزان واردات ایتالیا از روسیه در طی ۱۰ سال اخیر

جدول-۸ سهم محصولات نساجی در واردات کشور ایتالیا از روسیه در سال ۲۰۲۲

واردات آلمان از روسیه در سال ۲۰۲۲ به مقدار ۳۰.۰۶ میلیارد دلار بوده است و تنها ۰.۰۲ درصد از آن به کالاهای نساجی تخصیص یافته است[۱۳].

 

شکل-۱۶ میزان واردات آلمان از روسیه در طی ۱۰ سال اخیر

جدول-۹ سهم محصولات نساجی در واردات کشور آلمان از روسیه در سال ۲۰۲۲

 

با توجه به دادههای استخراج شده از مرکز دادههای آماری تجارت بین الملل (ITC) ، مشاهده میشود کشورآلمان اگربه در سال ۲۰۲۲ میزان صادرات خود را در الیاف کوتاه مصنوعی افزایش داده است اما نسبت به سال ۲۰۲۱ مقدار کمتری از این محصول را به روسیه صادر نموده است و در سال ۲۰۲۲ کشورهایی مانند فرانسه، اسپانیا، امریکا، هلند و … را بازار عمده خود و جایگزین روسیه قرار داده است.

هلند

کشور هلند به علت جنگ رخ داده، میزان صادرات خود به روسیه نسبت به سال گذشته به میزان ۳۸درصد کاهش داده است و حجم صادرات که اساسا شامل گل و گیاه، ماشین آلات، وسایل نقیله و تجهیزات میباشد را تا ارزش ۳.۷ میلیارد یورو کاهش داده است

میزان واردات از روسیه ۱۳ درصد افزایش پیدا کرد و به ارزش ۲۱ میلیارد یورو رسید که این امر به علت افزایش هزینه سوخت های فسیلی درجهان نشات میگیرد. انواع نفت و گاز که از روسیه به هلند وارد میگردد ۹۰ درصد واردات روسیه به هلند میباشد و به طور کلی روسیه ۳ درصد از بازار واردات هلند را در دست دارد[۱۴].

 

شکل-۱۷ میزان صادرات، صادرات مجدد و واردات کشور هلند در تجارت با روسیه

 

هند

کشور هند تمایل دارد رشد اقتصادی خود را افزایش دهد و از چین پیشی بگیرد به همین دلیل رابطه خود با روسیه را حفظ کرده است و وارد جریان تحریمات علیه روسیه نشده است و باتوجه به قرارداد شانگهای به عنوان شریک اقتصادی رابطه خود را با آن مستحکم تر کرده است.

در سال ۲۰۲۱ روسیه ۹.۱۳ میلیارد دلار کالا به هند صادر کرده است که شامل ۳۱.۸۷ درصد محصوالات معدنی شامل سنگ معدن و سوخت، ۱۹.۸۸ در صد ماشین آلات، تجهیزات و و سایل نقلیه، ۱۸.۴۴ درصد فلزات و سنگهای گرانبها، ۱۶.۰۸ درصد محصولات صنایع شیمیایی، ۵.۵ درصد فلزات و فرآورده های حاصل از آنها، ۴.۲۷ درصد محصولات غذایی و مواد خام کشاورزی است.

واردات روسیه از هند در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۴.۴۳ میلیارد بوده است که شامل ۳۱.۷ درصد محصولات صنایع شیمیایی، ۲۹.۹ درصد ماشین آلات، تجهیزات وسایل نقلیه، ۱۶.۳۴ درصد محصولات غذایی و مواد خام کشاورزی، ۷.۶۹ درصد فلزات و محصولات از آنها،۷.۳۱ درصد منسوجات و کفش بوده است.

در شرایط تحریم های اعمال شده اقتصاد رو به رشد هند با افزایش خرید از تخفیف مواد اولیه استفاده کرده است. هند یک عامل کلیدی در بازار جهانی دارو است، در سال ۲۰۲۰-۲۰۲۱ هند ۶۰۰ میلیارد دلار دارو به روسیه صادر کرده است و این رقم در حال افزایش است. هند همچنین آماده کمک به تامین مواد اولیه های که برای تولید داروهای روسی مورد استفاده قرار میگیرد، میباشد.

تحویل نفت روسیه به هند بیشترین افزایش را نشان داد و از ۲۶۴ هزار تن در مارس ۲۰۲۲ به مروری بر مراودات تجاری کشور روسیه قبل و بعد از جنگ اوکراین؛ تهیه شده در واحد مطالعات آماری و راهبردی انجمن صنایع نساجی ایران ۲۸۴.۰۳۵ میلیون تن در ژانویه افزایش یافته است. این به روسیه اجازه داد تا پس از عراق به دومین تامین کننده نفت هند تبدیل شود.

به گفته وزارت صنعت و تجارت روسیه، حجم تحویل زغال سنگ حرارتی به هند ۲.۷ برابر افزایش یافته است. همچنین عرضه گاز روسیه همچنان در حال رشد است[۱۵].بعد از جنگ روسیه، در سدال ۲۰۲۲ رابطه تجاری بین روسیه و هند با خرید انرژی با قیمت ارزانتر ازسوی هند افزایش یافت اما فروش پوشاک و کالا نساجی از هند توسط روسیه ماه به ماه در حال کاهش بود.

فروش پوشاک در ماه دسامبر ۲۰۲۱ به مقدار ۱۵.۹۹۲ میلیون دلار بوده است و در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ به ۲.۴۶۴ میلیون دلار رسیده است و به طور کلی به میزان ۴.۳ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است.

چین

تجارت میان روسیه و بین در سال گذشته ۱۹۰ میلیارد دلار محاسبه شده است و به میزان ۳۴.۳ درصد توسعه یافته است، که این مقدار تنها ۳ در صد از تجارت کل بین را شامل می شود.

بیشترین تجارت برروی واردات انرژی از رو سیه بوده است که شامل گاز طبیعی و نفت خام میباشد. صادرات نفت خام روسیه به چین در طی ۱۱ ماه اول سال ۲۰۲۲ به میزان ۱۰ درصد افزایش داشته است و به ۸۰ میلیون تن رسیده است و روسیه توانسته است به عنوان منبع نفت بین از عربستان صعودی پیشی بگیرد. گاز طبیعی توسط خط لوله هایی از غرب سیبری به این کشور انتقال داده میشود. [۱۶].

 

شکل-۱۸ روند تجارت روسیه و چین

ازبکستان

کشور ازبکستان بعد از وقوع جنگ رابطه تجاری خود با روسیه را حفظ نموده است و همچنان روسیه بازاراصلی منسوجات ازبکستان است و ارزش این بازار از ۳۶۰.۶ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ به ۴۵۴.۶ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است و به مقدار ۲۶ درصد رشد پیدا کرده است. غالب این محصولات شامل نخ به مقدار ۵۴.۴ درصد پارچه های کشبافت و پوشاک به مقدار ۲۳.۸ درصد میباشد[۱۸].

ترکیه

صادرات پوشاک ترکیه به روسیه علی رغم تحریم های این کشور به دلیل جنگ به بیشترین میزان خود در طی ۴ سال اخیر خود به ۳۰۰ میلیون دلار رسید. کشور روسیه در جایگاه ۱۳م واردکننده پوشاک ترکیه میباشد و از بازار آن ۱.۷۳ درصد سهم این بازار را دارا می باشد[۱۹].

جدول-۱۰ ارزش واردات پوشاک از کشور ترکیه به روسیه (میلیون دلار)

واردات کشور ترکیه از روسیه در سال ۲۰۲۲ به ارزش ۵۸.۸۵ میلیارد دلار رسیده است که نسبت به سالهای اخیر افزایش یافته است[۲۰].+

 

شکل-۱۹ میزان واردات ترکیه از روسیه در طی ۱۰ سال اخیر

 

جدول-۱۱ سهم محصولات نساجی در واردات کشور ترکیه از روسیه در سال ۲۰۲۲

با توجه به دادههای استخراج شده از مرکز داده های آماری تجارت بین الملل (ITC)، اگربه میزان صادرات کالاهای نساجی از روسیه به ترکیه نسبت به سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است، اما ترکیه توانسته است در سال ۲۰۲۲ در نسبت به سال قبل میزان صادرات خود در کالاهایی مانند پنبه، پشم، الیاف، نخ و پاچه الیاف مصنوعی فیلامنت و استیپل شده افزایش دهد.

قرقیزستان

صادرات کالاهای قرقیزستان به کشور روسیه عمدتا از نوع کالاهای نساجی، پنبه، محصولات کشاورزی،مس و … بوده است. میزان صادرات این کشور به روسیه در ماه ژانویه ۲.۵ برابر صادرات در همین ماه در سال ۲۰۲۱ بوده ا ست. به طور کلی میزان صادرات در ۱۱ ماه سال ۲۰۲۲ به مقدار ۲۵ درصد و مبلغ ۲ میلیارد دلار افزایش یافته است. به طور کلی ارزش تجارت این دو کشور به ۲.۴ میلیارد دلار رسیده است[۲۱].

آمریکا

آمریکا به علت عضویت در سازمان ناتو واردات خود از روسیه در سال ۲۰۲۲ به مقدار ۱۵.۰۷ میلیارد دلار کاهش داده است[۲۲].

 

شکل-۲۰ میزان واردات آمریکا از روسیه در طی ۱۰ سال اخیر

جدول-۱۲ سهم محصولات نساجی در واردات کشور آمریکا از روسیه در سال ۲۰۲۲

 

ایران

روابط دوستانه و سیاست های سالهای اخیر میان ایران و روسیه، تججربه ایران در برابر تحریم ها و موقعیت تجاری آن به عنوان پل تجاری متصل کننده کشورهای جنوب خاورمیانه به کشورهای جنوب شرق آسیا، سبب شده است تا این دو کشور در فعالیت های اقتصادی روابط دوستانه ای با یکدیگر داشته باشند.

کمیسیون همکاری پارلمانی ایران و روسیه در سومین نشست خود اعلام کرد گردش تجاری بین روسیه و ایران در سال ، ۲۰۲۲  ۱۵درصد افزایش یافته است و به ارزش ۴.۶ میلیارد دلار میرسد[۲۳].

اطلاعات به دست آمده ازکمرگ جمهوری اسلامی ایران به خوبی نشان میدهد در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به دلیل کاهش روابط اقتصادی روسیه با کشورهای حوزه اروپا فرصتی برای افزایش بازار محصولات  ایران شده است و به مقدار ۲۸ درصد مقدار صادرات ایران به روسیه افزایش یافته است.

جدول-۱۳ ارزش صادرات و واردات ایران و روسیه در دو سال اخیر

عمده کالاهایی که ایران به روسیه صادر میکند شامل میوه، سبزیجات و آجیل میباشد و عمده کالاهایی که از این کشور به ایران وارد میگردد شامل روغن، ذرت و جو است.

در بخش تجارت نساجی بین این دو کشورصادرات ایران به روسیه عمدتا بر روی محصولاتی مانند الیاف استیپل مصنوعی، پارچه های فیالمنتی، گلیم دستبافت، موکت و کیسه های بسته بندی و در واردات از روسیه به ورود کالاهای نخ های فیالمنتی و لایه بی بافت میتوان اشاره نمود.

 

شکل-۲۱ سهم محصولات صادراتی ایران به روسیه در سال ۱۴۰۰ طبق آمار گمرک ایران

 

شکل-۲۲ سهم محصولات وارداتی ایران به روسیه در سال ۱۴۰۰ طبق آمار گمرک ایران

 

شکل-۲۳ سهم محصولات صادراتی ایران به روسیه در سال ۱۴۰۱طبق آمار گمرک ایران

 

شکل-۲۳ سهم محصوالت وارداتی ایران به روسیه در سال ۱۴۰۱طبق آمار گمرک ایران

از مقایسه صادرات ایران به روسیه در دو سال اخیر در الیاف های استیپل و پارچه های فیلامنتی افزایش ظرفیت بازار برای ایران به منظور صادرات این محصولات طبق جدول زیر به خوبی قابل مشاهده است.

جدول-۱۴ مقدار و ارزش کالاهای نساجی صادر شده به روسیه در دو سال اخیر

 

بخشی از کاهش واردات کالاهای نساجی از کشور روسیه به طور قابل چشمگیری در کاهش واردات پنبه و ابریشم به ایران میباشد، که شرایط دشوار تجاری در اثر تحریمات روسیه از ورود مواد اولیه به کشور خو دسبب گردیده است تا این اقلام را جهت صنعت خود مصرف کرده و از صادرات آن تا حد امکان جلوگیری نماید.

به این منظور طبق آمارهای(ITC)ایران جهت بر طرف نمودن منبع پنبه خود، کشورهایی مانند ترکیه را جهت تعمین جایگزین روسیه نمود. در جداول زیر تجارت ایران و روسیه در بخش صادرات و واردات کالاهای نساجی در طی ۲ سال اخیر طبق آمار گمرک آورده شده است.

جدول -۱۵ مقدار و ارزش کالاهای نساجی صادر شده از ایران به روسیه درسال ۱۴۰۰

جدول-۱۶ مقدار و ارزش کالاهای نساجی صادر شده از ایران به روسیه درسال ۱۴۰۱

جدول۱۵ -مقدار و ارزش کالاهای نساجی وارد شده به ایران از روسیه درسال ۱۴۰۰

جدول-۱۷ مقدار و ارزش کالاهای نساجی وارد شده به ایران از روسیه درسال ۱۴۰۱