کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش

بهنام قاسمی:: مجله نساجی کهن:: تجاری‌ سازی صنعت فرش ابتدا در اروپا شکل گرفت و پس‌ از آن به‌ سرعت در سایر نقاط نیز افزایش یافت. فرش‌ ها علاوه بر اینکه برای پوشاندن سطح زمین استفاده می‌ شوند امروزه با بهره گرفتن از خلاقیت و هنر به یک وسیله‌ زینتی در خانه‌ ها بدل شده‌ اند و با طرح و نقش‌ های چشم‌ نواز نه تنها به زمین بلکه به دیوارهای بی‌ روح خانه‌ ها رنگ بخشیده‌ اند.

کشورهایی که در زمینه تولید فرش فعالیت دارند با به تصویر کشیدن بخشی از تاریخ یا فرهنگ خود و بهره‌ گیری از طبیعت و فضای پیرامون در طراحی برای زیبا و مؤثر کردن این صنعت دائما در تلاشند. از این‌ رو در این مقاله قصد داریم به معرفی کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش بپردازیم.

برای اینکه بتوانیم با دید بهتری کشورهای برتر در بخش تولید و صادرات فرش را بررسی کنیم ابتدا باید صنعت فرش و کفپوشهای نساجی جهان را به سه بخش اصلی تقسیم کنیم ؛ فرش ماشینی و فرش های تافتینگ و فرش دستباف

فرش ماشینی

فرش ماشینی بیشترین حجم تجارت جهان در بخش کفپوشهای نساجی با حدود ۸.۵ میلیارد دلار رابه خود اختصاص داده است که در جدول زیر می توانید اعداد و ارقام مربوط به آن را با جزییات بیشتری ببینید.

شش کشور مهم جهان در بخش تولید فرش ماشینی در جهان کشورهای ترکیه، چین، بلژیک ، هند، هلند ، ایران هستند.

ترکیه به تنهایی ۳۰ درصد تولید فرش ماشینی جهان را در اختیار دارد و توانسته با تولیدات متنوع و مناسب بازار صادرات خود را تا ۲.۷ میلیارد دلار افزایش دهد. شهر قازیانتپ در این کشور مهم‌ترین مرکز تولید فرش ماشینی جهان با بیش از ۴۰۰ واحد تولیدی مجهز است.

همه گیری کرونا یک هدیه برای صادرکنندگان فرش ماشینی ترکیه بود چرا که با بسته شدن بازار آمریکا – به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده فرش ماشینی جهان – به روی چین ، ترکیه به عنوان یک جایگزین عالی و دارای صلاحیت معرفی شد و اکنون بخش مهمی از بازار فرش ماشینی ترکیه در تسخیر ترکیه است.

ترکیه در سال‌های اخیر با به کارگیری طراحان ماهر و تقویت توان تولیدی خود به بازارهای جدیدی راه پیدا کرده است. در این کشور کارخانجات متعدد تولید انواع نخ فرش کارخانجات متعدد قطعه سازی کارخانجات تکمیل و هولدینگ های بزرگ تولید فرش وجود دارد. ترکیه در تطبیق دادن تولیدات خود با نیاز بازار مهارت زیادی دارد. تولید فرش با نخ های بازیافتی ، تولید فرهای با کاربردهای خاص، فرش های سبک و ارزان و اخذ استانداردهای مهم اروپایی و آمریکایی از مهم‌ترین این روش هاست.

بلژیک و هلند دو‌ کشور اروپایی هستند که از مراکز مهم تولید فرش جهان به شمار می روند. هرچند افزایش سرسام آور هزینه های تولید در اروپا بسیاری از کشورهای اروپایی را به وارد کننده فرش ماشینی از ترکیه تبدیل کرده اما بلژیک و هلند با سابقه تاریخی خود در تولید فرش هنوز هم از مراکز الهام دهنده فرش ماشینی جهان هستند.

نکته مهم و برتری این دو کشور در تولید همان توجه بسیار زیاد به بخش تولید سبز و بدون کربن، تولید فرش با نخ های صد درصد بازیافتی، تولید نخ فرش از ضایعات پلاستیکی دریاها، تولید فرش های با طراحی مدرن و الهام بخش و الگو گرفته از طبیعت است. در واقع این دو کشور با توجه به این مسایل توانسته اند سهم خود را در این بازار رقابتی حفظ کنند.

ایران کشوری ناشناخته در بازار

ایران به عنوان کشوری در همسایگی ترکیه از نظر زیرساخت های تولید فرش ماشینی تقریبا شباهت های زیادی به ترکیه دارد اما به دلیل مسایل سیاسی و تحریم های اقتصادی وضعیت کاملا متفاوتی در بازارهای صادراتی دارد. در ایران حدود ۷۰۰ کارخانه تولید فرش ماشینی وجود دارد که سالانه حدود ۸۰ میلیون متر مربع فرش ماشینی تولید می کند.

بازار فرش ماشینی در داخل ایران بسیار داغ است و به دلیل فرهنگ زندگی مردم فرش بسیار در خانه ها اهمیت دارد و تقریبا در هرخانه ای چند قطعه فرش ماشینی پیدا می شود. فرش ماشینی به دلیل تولید بالا در ایران از نظر قیمتی و دوام از سایر کفپوش ها مانند فرش دستباف، کفپوش های چوبی، پارکت لمینت و … طرفداران زیادی دارد.

در ایران صنعت فرش ماشینی با توجه به سابقه تاریخی ایران در فرش بسیار فعال و قدرتمند است اما چرا ایران در بازارهای جهانی و حتی جدول صادر کنندگان فرش ماشینی جهان جایی ندارد؟

طبق آمارهای رسمی گمرکات ایران سالانه پر حدود ۳۰۰ میلیون متر فرش ماشینی به خارج از ایران صادر می شود اما از آنجایی که مهم‌ترین وارد کنندگان فرش ماشینی ایران دو همسایه غربی و شرقی آن یعنی کشورهای عراق و افغانستان هستند و‌ فرش ایران نیز در فهرست تحریم های ایالات متحده آمریکا قرار دارد امکان جابجایی پول از طریق سیستم بانکی وجود ندارد و بسیاری از صادرات ایران خارج از سیستم بانکی انجام شده و ثبت رسمی نمی شود و یا اینکه به پول رایج در ایران یعنی تومان مبادله می شود.

همچنین بسیاری از شرکت هایی که به اروپا و سایر نقاط جهان فرش صادر می کنند از طریق شرکت های ثبت شده خود در سایر کشورها، تجار محلی در کشور مبدا و یا شرکت های واسطه در ترکیه دبی آلمان و … انجام می شود.
بنابراین اگر آمار صادرات ایران را همان ۳۰۰ میلیون دلار در ماه فرض کنیم می توان ایران را در بین شش کشور برتر صادرکننده فرش ماشینی جهان جای داد.

کارشناسان معتقدند در صورت رفع تحریم های اقتصادی ایران می تواند در زمان کوتاهی تولید و صادرات فرش ماشینی خود را به بالای یک میلیارد دلار برساند.

مهم‌ترین عوامل موفقیت در بازار کفپوشهای نساجی چیست؟

شاید بتوان گفت امروزه قیمت و طرح و نقشه فرش مهم‌ترین عوامل موفقیت تولید کنندگان در بازار به ویژه بازارهای صادراتی است. خریداران نهایی و به ویژه خریداران فرش های مورد مصرف در بخش خانگی و طراحان داخلی بیش از همه به زیبایی و طرح و نقشه فرش توجه می کنند و از آنجایی که خیلی به مشخصات فنی و تکنیکی فرش آشنایی ندارند اگر فرشی زیبا باشد و چشمگیر و بتواند محیط خانه و زندگی را زیبا تر کند آنها خریداری می کنند.

برای بخش هایی مانند هتل ها علاوه بر زیبایی قیمت و کارایی نیز مهم است. به طوری که فرش های مورد مصرف در مسیرهای با ترافیک بالای رفت و آمد نیاز به مشخصات فنی و فرش های مقاوم در برابر سایت دارد ‌و با دوام بودن به اندازه زیبایی اهمیت دارد.

امروزه به دلیل افزایش هزینه های تولید در جهان و تمایل به خرید اجناس با کیفیت و قیمت مناسب تولید کنندگان باید بتوانند بالانس مناسبی بین قیمت و کیفیت خود ایجاد کنند.

فرش ماشینی با چه ماشین آلاتی تولید می شود؟

فرش ماشینی توسط ماشین آلات پیشرفته و با تکنولوژی بالا تولید می شود و از بافت تا تکمیل نهایی پروسه های متعددی را پشت سر می گزارد. برای تولید یک فرش در ابتدا باید نخ فرش که از مواد مختلف مانند اکریلیک، نایلون، پلی استر، پلی آمید ، پلی پروپیلن، پشم ، ویسکوز، جوت و یا پنبه تشکیل شده تولید شود.

نخ فرش در کارخانه توسط ماشین آلات بافندگی بافته می شود و سپس به مرحله شیرینگ سطح فرش ، آهار زنی پشت فرش و تکمیل نهایی وارد می شود و سپس بعد از ریشه زنی و بسته بندی وارد بازار می شود.

در صورتی که فرش بخواهد با استفاده از تکنولوژی های چاپ دیجیتال تولید شود فرش به صورت خام یعنی با نخ زمینه سفید بافته می شود و بعد از چند مرحله آماده سازی و تراش سطح فرش وارد دستگاه چاپ می شود، مزیت مهم فرش های چاپی تنوع رنگ و نقشه بی نهایت است.

چاپ دیجیتال فرش ماشینی توانسته انقلابی در صنعت تولید فرش ماشینی جهان به راه بیندازد. از مهم‌ترین تولید کنندگان ماشین آلات چاپ دیجیتال فرش می توان به شرکت زیمر اتریش به عنوان لیدر بازار اشاره کرد.

همه چیز درباره چاپ دیجیتال فرش ماشینی

مهم‌ترین ماشین سازان در پروسه تولید نخ فرش :

• Saurer
• Rieter
• Superba
• Oerlikon
• Eltex

مهم‌ترین ماشین سازان در پروسه تکمیل و شیرینگ فرش ماشینی:

• Zimmer Austria
• Sellers
• Bejimac
• Xetma

مهم‌ترین ماشین سازان ماشین آلات بافندگی فرش ماشینی :

• Van de Wiele
• Shchonherr
• Cobble
• Modra
• Tuftco

مهم‌ترین شرکت های ماشین آلات بسته بندی و‌ تکمیل فرش ماشینی:

• Handsame
• Anmak
• Tange

با کیفیت ترین فرش ماشینی را کدام کشور تولید می کند؟

فرش ماشینی همانطور که از نام آن مشخص است محصولی آیت که توسط ماشین آلات بافندگی تولید می شود و تقریبا انسان دخالتی در کیفیت آن ندارد. در اغلب کشورهای تولید کننده فرش ماشینی جهان ماشین آلات با تکنولوژی بالا و به روزی وجود دارد ‌ که این ماشین آلات می توانند با توجه به نیاز تولید کننده و بازار فرش های ماشینی با کیفیت ها و وزن های متفاوتی تولید کنند. قیمت فرش ماشینی را دو‌نکته تغییر می‌دهد.

یکی نوع و جنس متریال به کار رفته در نخ پود فرش و نخ پایل فرش و دیگری تعداد گره های موجود در هر متر مربع سطح فرش. هر چقدر تراکم پایل بر متر مربع در فرش بالاتر برود به معنی این است که فرش سنگین تر است ‌مقدار نخ فرش بیشتری برای بافت آن مصرف شده است و فرش گران تر است، مثلا یک فرش پشمی از یک فرش پلی پروپیلن گرانتر است. و یا یک فرش پشمی با یک میلیون گره از فرش پشمی با ۳ میلیون گره ارزان تر است.

در تکنولوژی های بافت جدید که تعداد گره در متر مربع بسیار بالا رفته فرش های ظریف و بسیار شبیه فرش دستباف تولید می شود که به دلیل ظرافت، زیبایی و حالت لاکچری که دارد ، همچنین استفاده از نخ های بسیار ظریف و البته بافت با ماشین آلات بسیار گران قیمت ، در بازار نیز با قیمت بالایی فروخته می شوند .

به طور کلی در بازار های بین المللی قیمت فرش با توجه به جنس نخ فرش و کیفیت و نوع بافت از ۱۰ تا ۵۰ دلار در هر متر مربع متغیر است.

فرش تافتینگ

بازار جهانی فرش های تافتینگ نیز بازار بزرگی است که حجم تجارت جهانی سالانه آن بالغ بر ۷ میلیارد دلار است. بزرگ‌ترین وارد کنندگان و خریداران فرش های تافتینگ جهان آمریکا ، انگلستان، آلمان ، کانادا و فرانسه هستند.

بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش های تافتینگ در جهان به ترتیب عبارتند از چین ، هلند ، بلژیک، هندوستان، آمریکا و ترکیه. در جدول زیر می توانید اطلاعات کاملی را در مورد بزرگ‌ترین وارد کنندگان و صادرکنندگان فرش های تافتینگ مشاهده نمایید.

فرش های تافتینگ به ویژه در مراکز تجاری ، مراکز عمومی و ادارات، هتل ها و … کاربردهای زیادی دارند.

همانطور که از آمار و ارقام نیز مشخص است آمریکا را می توان بهشت فرش های تافتینگ دانست چرا که هم می آن مصرف بسیار بالایی دارد و هم تولید آن در این کشور رواج زیادی دارد. به دلیل محبوبیت این نوع فرش در آمریکا شرکت های بزرگ تولید کننده آمریکایی مانند Shaw carpet، Mohawk و … نمی توانند کل نیاز داخلی را تامین کنند و علیرغم تولید بالای داخلی امریکا همواره بازاری بزرگ برای واردات فرش های تافتینگ است.

بازیگران اصلی این صنعت در اروپا بلژیک و هلند هستند.

فرش دستباف

بازار فرش دستباف در جهان نسبت به فرش های ماشینی و تافتینگ کوچک تر است و در سال ۲۰۲۱ به رقمی حدود ۱.۲ میلیارد دلار رسید. سه بازیگر اصلی این بازار به ترتیب هندوستان با ۳۳۶ میلیون دلار مصر با ۱۷۴ میلیون دلار و ایران با ۸۰ میلیون دلار هستند.

کوچک بودن حجم بازار فرش دستباف دلایل گوناگونی دارد که از مهم‌ترین آنها باید به میزان تولید کم و قیمت بسیار بالای آن اشاره کرد. در‌حالی که یک فرش ماشینی در چند ساعت بافته می شود یک فرش دستباف ممکن است طی هفته ها و ماه ها بافته شود.

فرش دستباف یک کالای زیبا و سرمایه ای است که اگر در خرید آن دقت کنید و فرش اصیل و خوب بخرید با گذشت زمان نه تنها ارزش خود را از دست نمی دهد بلکه با گذشت سال‌ها ارزشمند تر و تبدیل به کالای آنتیک می شود.

فرش دستباف که سرآمد آن فرش دستباف ایرانی است از مواد کاملا طبیعی و صد درصد ارگانیک ساخته می شود و در برخی موارد حتی به اندازه یک تابلو نقاشی زیبا و ظریف است.

کشورهایی مانند هند پاکستان و نپال به دلیل نیروی کار ارزان توانسته اند به خوبی خلا حضور فرش های ایرانی در بازار را پر کنند و از فرصت پیش آمده به دلیل دوری ایران از بازار فرش دستبافت به دلیل تحریم های آمریکا استفاده کنند. تولید و صادرات فرش دستباف ایران در سال های قبل از تحریم به ۶۰۰ میلیون دلار نیز رسیده بود. بی‌اغراق می توان‌گفت فرش های دستباف ایرانی با کیفیت ترین فرش های دستباف جهان است.

گران ترین فرش های جهان در کدام کشور تولید می شود؟

شاید برای انتخاب کشور تولید کننده گران ترین فرش های جهان بهتر باشد به سراغ کشورهای تولید کننده فرش دستباف برویم چراکه فرش های تافتینگ و فرش های ماشینی به دلیل تولید صنعتی و کاربرد بسیار زیاد و شرایط رقابتی بازار و نوع الیاف آن که اغلب الیاف مصنوعی می باشد، ارزان هستند.

فرش های دستباف همانطور که در بالا اشاره شد به دلیل اینکه توسط یک انسان هنرمند و فرشباف بافته می شود و نیز از مواد طبیعی استفاده می کند ماهیتا گران است اما در بین فرش های دستباف نیز فرش هایی که از ابریشم طبیعی در بافت آنها استفاده شده گرانتر از بقیه هستند. و بسته به میزان استفاده از ابریشم قیمت آنها بالاتر می رود.

در بعضی از فرش ها بخش اصلی از جنس پشم است و تنها در بخشی از نقشه مانند گل های فرش از ابریشم طبیعی استفاده شده. در بعضی فرش های ایران مانند قم و تبریز فرش های صد در صد ابریشم طبیعی بافته می شود که می توان از آنها به عنوان گرانترین فرش های جهان نام برد.

هر چند که در سال های گذشته برخی از شرکت های چینی با استفاده از رکود فرش دستباف در ایران اقدام به استخدام استادکاران و بافندگان فرش ابریشم ایرانی کرده اند و در چین که مهد ابریشم جهان نیز هست فرش های ابریشمی با نقشه های ایرانی را بافته و به بازارهای جهانی با نام فرش ایرانی به فروش میرسانند.

برترین برندهای فرش جهان

Alsorayai
Oriental weavers
Tapidor
Object carpet
BALta carpet
Solomon Capet
Moooi
Modilyss
Royal Hali
Dinarsu
Bahariye Hali
Mashhad carpet
Gheytaran carpet
Kaplan carpet
Shaw carpet
Mohawk