کاشان؛ زادگاه کهن نساجی ایران و نگین هنر زری‌بافی

کاشان، با تمدنی ۸ هزار ساله و در مجاورت تپه‌های باستانی سیلک، امروز به عنوان شهر جهانی نساجی شناخته می‌شود؛ عنوانی که به شایستگی بر پیشانی این شهر تاریخی نقش بسته است. شهری که نه فقط به اعتبار گذشته، بلکه به واسطه حفظ و احیای هنرهای اصیل نساجی همچون زری‌بافی، شعربافی و مخمل‌بافی، همچنان در جهان صنایع دستی می‌درخشد.

در دل کوچه‌های این شهر، هنوز صدای دستگاه‌های نساجی سنتی طنین‌انداز است. زری‌بافی، شاخه‌ای فاخر از نساجی ایرانی که ریشه در دوره هخامنشیان دارد و در عهد ساسانیان به اوج رسید، امروز در کاشان با تلاش پیشکسوتان زنده مانده است. این هنر با استفاده از نخ‌های گلابتون از طلا، نقره و ابریشم، پارچه‌هایی می‌آفریند که ارزش هنری و مادی بالایی دارند و معمولاً به صورت تابلوهای تزئینی یا خرج‌کار لباس‌های فاخر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اما قیمت بالای پارچه‌های زری‌بافی و دشواری در تولید که روزانه تنها ۳ تا ۴ سانتی‌متر از آن بافته می‌شود، از جمله دلایلی است که این هنر را در معرض فراموشی قرار داده است. با این حال، هنرمندان کاشانی همچنان با عشق به این حرفه وفادار مانده‌اند و تلاش می‌کنند با آموزش نسل جدید و استفاده از ظرفیت‌های کاربردی زری‌بافی در زیورآلات و صنایع تزئینی، جانی تازه به آن ببخشند.

امروز در کاشان ۱۰۰ هنرمند نساجی سنتی با ۳۰ دستگاه شعربافی، ۱۰ دستگاه زری‌بافی، ۵ دستگاه مخمل‌بافی و یک دستگاه چادرشب‌بافی مشغول به کار هستند. این فعالیت‌ها در کنار دیگر مهارت‌های ثبت‌شده چون قالی‌بافی، زیلوبافی، رنگرزی سنتی و فرش جوشقان، نقشی پررنگ در حفظ میراث نساجی ایران ایفا می‌کند.

کاشان نه فقط مهد هنر زری‌بافی، بلکه نماد پویایی صنعت نساجی سنتی ایران است که اگر با حمایت‌های مؤثر همراه شود، می‌تواند همچنان در بازارهای داخلی و جهانی بدرخشد و الگویی از تولید مبتنی بر فرهنگ و هویت ایرانی باشد.

برای مشاهده جدیدترین اخبار صفحه اینستاگرام مجله نساجی کهن را دنبال کنید.