مشكلات صنعت نساجي اصفهان
دانلود نسخه دیجیتال مجله کهن
سال 89 هم آغاز شد و فعالان اين صنعت همچنان نگران افزايش ورشكستگي در بين واحدهاي توليدي صنعت نساجي اين استان هستند. امري كه طي سال‌هاي اخير پي‌درپي مشاهده شده و واحدهاي توليدي صنايع نساجي يكي پس از ديگري تعطيل شده‌اند.
با وجود مزيت‌هاي نسبي فراوان در صنعت نساجي كه مي‌تواند به عنوان نقطه مثبتي در تامين نياز داخلي به منسوجات و پوشاك و دستيابي به بازارهاي صادراتي و ارز‌آوري مناسب تلقي شود، اما متاسفانه تقريبا ?? درصد نياز ما به محصولات نساجي از طريق قاچاق و واردات تأمين مي‌شود كه اين موضوع هر سال ميلياردها دلار به اقتصاد ملي ضرر مي‌زند.
ورود بي‌رويه منسوجات خارجي به داخل به ويژه از كشورهاي چين، استراليا، امارات و تركيه از چند سال گذشته تاكنون به نوعي زمينه‌ساز زمين خوردن صنايع نساجي داخلي شده است و اين در حالي است كه همواره گلايه دست‌اندركاران صنعت نساجي از اين روند مطرح بوده است، اما راهكار اساسي براي جلوگيري از اين همه واردات تاكنون عملياتي نشده است.
مظفر چلمغاني، دبير انجمن صنفي كارفرمايان صنايع نساجي استان اصفهان مي‌گويد: در حالي كه امروزه عرضه كالاهاي وارداتي و ساخته شده بيگانه در اقصي نقاط ايران بيداد مي‌كند، اين اتفاق ناگوار همچون هيولاي لجام گسيخته حيات صنعت نساجي را با خطر نابودي روبه‌رو كرده است.
وي با اشاره به اين‌كه بحران‌هاي جهاني و مسائل داخلي صنايع نساجي تاثير فراواني بر كارخانه‌هاي كوچك و بزرگ نساجي كشور گذاشته است، مي‌افزايد: اين تاثيرات موجب تعطيلي بيش از 20 كارخانه نساجي در كاشان و بيش از 12 كارخانه در شهرضا و بيكار شدن بيش از 15 هزار نفر شده است.چلمغاني با بيان اين‌كه بيش از 2 هزار واحد نساجي در اصفهان فعال است، تصريح مي‌كند: اين واحدها با اشتغالزايي 50 هزار نفر، ممر ارتزاق بيش از نيم ميليون نفر در اصفهان هستند. چلمغاني با تاكيد بر اين‌كه بحران‌هاي اقتصادي اخير صنايع قدرتمند كشور را نيز از پا در آورده است، اضافه مي‌كند: صنعت نساجي اصفهان با وجود دست و پنجه نرم كردن بيش از 10 سال با بحران‌هاي مختلف سعي كرده است به حيات خود ادامه مي‌دهد.
چلمغاني با بيان اين‌كه نقش قيمت انرژي بر قيمت تمام شده كالاهاي ساخته صنايع نساجي تاثير فراواني دارد، اظهار مي‌كند: هدفمند كردن يارانه‌ها، انرژي و افزايش نرخ آن به هيچ وجه براي صنايع نساجي قابل تحمل نخواهد بود و در صورت افزايش نرخ انرژي بيش از 37 درصد افزايش قيمت‌ها، به كالاهاي ساخته شده تحميل مي‌شود كه با ادامه اين وضع هيچ كارخانه‌اي قادر به ادامه حيات خود نخواهد بود.
دبير انجمن صنفي كارفرمايان صنايع نساجي استان اصفهان با بيان اين‌كه شرايط صنايع نساجي استان اصفهان روز به روز رو به وخامت پيش مي‌رود ،مي افزايد: چنانچه فكري براي اين صنعت نشود نجات آن در آينده قابل تصور نخواهد بود.
وي ادامه مي‌دهد: در اين شرايط واحدهايي كه به عنوان كارخانه‌هاي موفق تلقي مي‌شوند در شرايط بحران امروز با توليد كمتر از 50 درصد ظرفيت شان فعال هستند.
چلمغاني با تاكيد براين‌كه كارخانه‌هاي نساجي استان براي مسائل روزمره و حفظ اشتغال خود با مشكلات فراوان مواجه هستند، مي‌گويد: متاسفانه اداره دارايي خواستار 3 درصد ماليات بر ارزش افزوده است و به نظر مي‌رسد اين سازمان‌ها كمر بر نابودي كارخانه‌هاي نساجي اصفهان بسته‌اند.
دستگاه‌هاي فرسوده و بازاريابي ضعيف
اظهارات اين فعال بخش صنعت نساجي، در حالي است كه برخي صاحب‌نظران و كارشناسان نيز اساسي‌‌ترين مشكل صنعت نساجي را عدم سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي مهم اين صنعت اعلام مي‌كنند و تاكيد دارند: سرمايه‌گذاري در بخش محصول نهايي، توليد، بسته‌بندي و بازاريابي از جمله بخش‌هاي مهم است كه بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.علاوه بر اين بازاريابي محصولات، مهم‌ترين مشكل صنعت نساجي در جهان و در ايران است كه متاسفانه در اين زمينه نيز سرمايه‌گذاري كمتري انجام شده است.
صنعت نساجي يكي از مهم‌ترين صنايع كشور بعد از صنعت پتروشيمي، نفت و مواد غذايي است اما اگر نتواند همگام با ساير كشورها صادرات داشته باشد صنعت مفيدي نخواهد بود.از طرفي اغلب دستگاه‌هاي نساجي در كشور فرسوده است و بايد كل تجهيزات صنايع نساجي در ايران نوسازي شود از اين‌رو بايد با يك جهش ملي سرمايه ملي را به سمت ماشين‌آلات نو در نساجي سوق داد.
آلودگي‌هاي زيست محيطي
علاوه بر موارد مطرح شده،صنعت نساجي استان اصفهان به عنوان يكي از مهم‌ترين صنايع نساجي كشور كه حدود5/ 18 درصد صنايع استان را در بر مي‌گيرد و بعد از صنايع كاني و غير فلزي از نظر تعداد در مقام دوم قرار دارد از نظر زيست محيطي نيز با مشكلات زيادي مواجه است و اين مساله به نحوي ديگر بر وخامت شرايط اين صنعت مي‌افزايد.
هدي رياحي، كارشناس محيط زيست انساني اداره محيط زيست استان اصفهان با اشاره به اين‌كه مشكل زيست محيطي كارخانه‌هاي نساجي در زمينه رنگرزي نخ، الياف، پارچه، چاپ پارچه، سفيدگري يا تكميل پارچه است، مي‌گويد: با توجه به اين‌كه واحدهاي ياد شده براي رنگ كردن پارچه و نخ از مواد شيميايي نظير انواع جوهرها، پيگمنت‌ها، حلال‌ها و مواد شيميايي كه موجب تثبيت رنگ بر روي نخ و پارچه است، استفاده مي‌كنند بخشي از اين مواد جذب پارچه نشده و با وارد شدن به فاضلاب واحد صنعتي و با انتقال به بيرون كارخانه مشكل‌ساز مي‌شود.
وي با اشاره به آمار واحدهاي رنگرزي فعال در استان اصفهان كه فاضلاب صنعتي آنها داراي مشكل زيست محيطي است، مي‌گويد: از مجموع 1876 واحد نساجي موجود در استان اصفهان، حدود 10 درصد آنها داراي مشكلات زيست محيطي‌اند كه از اين تعداد 100 واحد صنعتي رنگرزي نخ و پارچه و 15 واحد فعال در امر چاپ پارچه داراي مشكل فاضلاب صنعتي هستند.
وي با تاكيد بر اين‌كه 55 درصد واحدهاي نساجي داراي مشكلات زيست محيطي در سطح شهرستان اصفهان واقع شده‌اند، بيان مي‌كند: اين واحدها در حومه شهر اصفهان و شهرك‌هاي صنعتي جي، سه‌راهي مباركه، دولت‌آباد، مورچه خورت و حسين‌آباد (گاريچه) واقع شده‌اند؛ همچنين 45درصد ديگر اين واحدهاي نساجي داراي مشكلات زيست محيطي، در شهرك‌هاي صنعتي دهق، علويجه، اميركبير كاشان، راوند كاشان، جاده نوش‌آباد كاشان، منطقه گلدشت نجف‌آباد و حومه خميني شهر قرار دارند.
كارشناس محيط زيست انساني اداره محيط زيست استان اصفهان با بيان اين‌كه 90 درصد صنايع نساجي استان اصفهان در گروه اول و داراي تهديدات بهداشت محيط كار هستند، مي‌افزايد: متاسفانه 10 درصد ديگر واحدهاي نساجي استان كه در گروه دوم قرار دارند داراي آلودگي بالا و فاضلاب صنعتي حاد هستند.وي با بيان اين‌كه البته بحث آلودگي هوا در اين واحدها حاد نيست، مي‌گويد: فقط واحدهاي چاپ پارچه داراي مشكلات آلودگي هوا هستند و حلال‌هاي مصرفي در اين واحدها به هنگام تكميل شدن رنگ روي پارچه در اثر حرارت تبخير و با وارد شدن به محيط براي ساكنان همجوار مشكل‌ساز مي‌شود.
تكنولوژي‌هاي نوين، راهكار رفع مشكلات
رياحي با اشاره به قدمت بالاي صنعت نساجي در استان اصفهان مي‌گويد: با توجه به ضرورت نوسازي اين صنعت در اصفهان استفاده از تكنولوژي‌هاي نو در زمينه رنگرزي و چاپ پارچه و نخ مشكلات زيست محيطي آنها را قابل حل مي‌كند و با كاهش ميزان پرت مواد شيميايي از ورود آنها به محيط زيست جلوگيري مي‌كند.
رياحي با تاكيد بر حذف عناصر آلاينده از فاضلاب از طريق احداث تصفيه‌خانه مناسب واحدهاي صنايع نساجي بيان مي‌كند: حدود 20 درصد كارخانه‌هاي نساجي داراي مشكلات زيست محيطي در استان همچون واحدهاي بزرگ نساجي، رنگرزي و چاپ پارچه به تصفيه‌خانه مجهز شده‌اند و 80 درصد ديگر كه حجم كمي فاضلاب دارند همچنان فاقد سيستم تصفيه خانه مجهزند.
وي با تاكيد بر اين‌كه اين واحدهاي كوچك به دليل هزينه بر بودن احداث تصفيه خانه نمي‌توانند اقدام به رفع مشكلات زيست محيطي خود كنند، مي‌گويد: البته وجود تصفيه‌خانه در يك واحد صنعتي به معناي نبود مشكل در آن واحد نيست و اگر اين تصفيه‌خانه‌ها به خوبي مديريت نشوند فاضلاب تصفيه نشده آن به چرخه محيط زيست وارد مي‌شود كه در اين راستا مي‌طلبد كه فاضلاب تصفيه‌خانه‌هاي كارخانه‌هاي نساجي استان از يك مديريت اصولي تبعيت كند تا بار تصفيه به حداكثر برسد.
آسيه اسدپور / جام جم اصفهان
