فرش‌هاي چيني در بازار ايران پهن مي‌شود
دانلود نسخه دیجیتال مجله کهن
به موازات افزايش نگراني‌ها درمورد تحريم صادرات فرش ايراني اخباري هم درمورد فروش نمونه‌هاي چيني در بازار ايران انتشار مي‌يابد. رئيس مركز ملي فرش ايران اعلام كرده است فرش‌هاي دستباف چيني وارد ايران نشده‌اند. مركز ملي فرش ايران در گزارش‌هاي رسمي خود بيان داشته فرش‌هاي دستباف چيني وارد ايران نشده ولي به موازات اين جريان اخبار ديگري درمورد حضور فرش‌هاي چيني در بازار ايران انتشار يافته است
.
در همين حال مسعود دانشمند، عضو اتاق مشترك بازرگاني ايران و چين در اين مورد مي‌گويد: “در اين زمينه منع قانوني وجود ندارد اما به هر حال فرش چيني وارد شده است و در بازار هم اين فرش‌ها را مي‌بينيم.”
با وجود اين، وي با اظهار بي‌اطلاعي از ميزان اين فرش‌هاي وارداتي از كشور چين تاكيد مي‌كند: “در قانون ممنوعيتي براي ورود فرش دستباف نداريم.” و اين همان موضوعي است كه وزير بازرگاني سابق هم در مورد واردات در دولت نهم به اين موضوع اشاره كرده و گفته بود: “هيچ وارداتي در ايران نياز به مجوز ندارد و از ابتداي دولت نهم يك برگ مجوز براي هيچ كالايي صادر نشده است.”
اما اين درحالي است كه يكي از اعضاي هيات‌رئيسه اتاق بازرگاني شيراز اين موضوع را تاييد نمي‌كند و مساله ديگري را در اين مورد عنوان مي‌كند.
به گفته او “واردات فرش‌هاي دستباف به كشور به صورت رسمي نيست و به صورت قاچاق است چرا كه ورود فرش خارجي به كشور ممنوع است و معمولا ترفند كساني هم كه اين فرش‌ها را وارد مي‌كنند، اين است كه به‌عنوان فرش ماشيني و زيرانداز ماشيني يا موكت، فرش‌هاي دستباف خارجي را وارد مي‌كنند اما در مجموع ورود فرش دستباف به كشور ممنوع است.”
البته محمدعلي ديده‌روشن وجود فرش‌هاي دستباف هندي و چيني در بازارهاي داخلي كشور را تاييد و بيان مي‌كند: “در بازارهاي كشور، اين فرش‌هاي دستباف خارجي مشاهده مي‌شوند و حتي زيراندازهايي هم كه معمولا در برنامه‌هاي تلويزيوني از آنها استفاده مي‌شود، چيني و هندي هستند.”
محمد كاوياني، عضو اتاق بازرگاني همدان هم با تاييد وجود فرش‌هاي دستباف چيني و هندي در ايران به ايسنا مي‌گويد: ” از كشورهاي چين و هند تعدادي فرش دستباف وارد مي‌شود كه اين فرش‌ها كيفيت فرش‌هاي ايراني را ندارند.”
وي كه اعتقاد دارد اين فرش‌ها فعلا به صورت رسمي وارد ايران نمي‌شوند، اظهار مي‌كند: “كساني هستند كه نمي‌دانم به چه طريقي اين فرش‌هاي خارجي را وارد مي‌كنند. البته تاكنون كسي به صورت رسمي نگفته اين فرش‌هاي خارجي را وارد كنند اما با وجود اين، بعضي از تاجران بزرگ اين كار را انجام مي‌دهند.”
با وجود اين سخنان مبني‌بر تاييد وجود فرش‌هاي دستباف چيني و هندي در كشور، اما رئيس مركز ملي فرش ايران اقدامات در اين زمينه را منوط به يقين پيدا كردن در اين مورد مي‌داند.
مرتضي فرجي كه مدتي پيش در يك نشست خبري در مورد وجود فرش‌هاي دستباف چيني و هندي در بازارهاي كشور با استناد به آمار گمرك كشور مطرح كرده بود كه طبق اعلام گمرك هيچ‌گونه فرش دستباف خارجي وارد كشور نشده است، در گفت‌وگو با ايسنا در اين مورد مي‌گويد: “من هنوز اين فرش‌هاي خارجي را نديده‌ام اما اگر هم مي‌آيند، به صورت قاچاق است و تقلبي روي آن مي‌شود.”
وي با تاكيد بر اينكه اين فرش‌ها از مرجع رسمي وارد نمي‌شوند، اظهار مي‌كند: “ما يك‌سري اطلاعات در اين زمينه به دست آورده‌ايم كه مي‌خواهيم جلوي آن را بگيريم و هم‌اكنون نمي‌شود در مورد آن سخن گفت.”
فرجي به سخنانش اضافه مي‌كند: “اين يك موضوعي بوده كه من هم بيشتر شنيده‌ام تا اينكه رويت كنم. حتي در گذشته براي يك نمايشگاه هرچقدر تلاش كرديم تعدادي از اين فرش‌هاي خارجي را براي مقايسه با فرش‌هاي ايراني در نمايشگاه خريداري كنيم، موفق نشديم.”
با وجود اين، هرچند او مدعي است در شهرهاي تبريز، تهران، اصفهان و مشهد جست‌وجوي مسوولان براي يافتن فرش‌هاي دستباف خارجي براي مقايسه آنها با فرش‌هاي ايراني در نمايشگاهي در كيش نتيجه‌اي نداده بود اما اذعان مي‌كند: “مي‌گويند اين فرش‌هاي خارجي وجود دارد.”
فرجي در ادامه در مورد اقدام اين مركز براي اين موضوع متذكر مي‌شود: “در حال پيگيري اين موضوع هستيم كه چنانچه يقين پيدا كنيم آنگاه اقدامات قانوني را انجام خواهيم داد.”
هرچند وجود فرش‌هاي دستباف در بازارهاي ايران شايد في‌نفسه موضوع مطلوبي نباشد اما اگر فرش‌هاي ايراني بتوانند با همان كيفيت خاص خود با اين فرش‌ها رقابت كنند، به نظر مي‌رسد ديگر نگراني در اين مورد وجود نخواهد داشت چرا كه با مناسب بودن قيمت فرش‌هاي ايراني خريداران ايراني بيشتر به سمت فرش‌هاي ايراني باكيفيت و قيمت پايين‌تر رو خواهند آورد.
اما نگراني حال حاضر فعالان بخش خصوصي در ارزان بودن فرش‌هاي خارجي و نداشتن قدرت رقابت فرش‌هاي ايراني است. به گفته عضو اتاق همدان، قيمت فرش‌هاي چيني و هندي يك‌سوم فرش‌هاي ايراني است و براي همين بازار خوبي هم در سراسر دنيا دارند.
وي دليل اين ارزاني فرش‌هاي چيني و هندي را در ارزان‌تر بودن مواد اوليه و كارگران آنها مي‌داند و بيان مي‌كند: “اين فرش‌ها كيفيت فرش‌هاي ايراني را ندارند اما اكنون تعيين‌كننده هر محصولي قيمت است و براي مردم كيفيت ديگر آنچنان مهم نيست و همين كه روي فرش، با دكوراسيون منزل آنها چند روزي هم‌شكل باشد، براي آنها كافي است!”
عضو هيات‌رئيسه اتاق بازرگاني شيراز هم در اين مورد معتقد است: “در اين شرايط رقباي ما تورمي ندارند و دولت‌هاي آنها نيز از 10 تا 20 درصد جايزه صادراتي به آنها مي‌دهند و كل هزينه‌هاي آنها را هم كه به نمايشگاه مي‌روند، پرداخت مي‌كنند و علاوه‌بر اين، خيلي با سليقه‌هاي مشتري هماهنگ هستند. البته ناگفته نماند كه ما هم شركت‌هاي معتبري داريم اما با وجود اين، اگر دولت واقعا مي‌خواهد كمك كند، مي‌تواند مثلا در بخش تبليغات كه هزينه زيادي هم دارد كمك كند.”
طبق اعلام مركز ملي فرش كشور، در سال 87، يك ميليون و 170 هزار و 729 نفر بافنده در كشور وجود داشته است كه از اين تعداد، 936 هزار و 583 نفر در روستاها و 234 هزار و 146 نفر در شهرها مشغول به كار هستند. بر اين اساس، اشتغال جانبي نيز شامل طراحان، رنگرزان و مرمت‌كاران است كه در مجموع ميزان اشتغال در اين صنعت را به عدد يك‌ميليون و 370 هزار و 729 نفر مي‌رساند.
نگراني براي آينده فرش
اما گروه ديگر بر اين باور بودند كه شايد منع تحريم فرش ايراني به آن سوي اقيانوس‌ها تنها لابي بازرگانان سرشناس و پرنفوذ ايراني باشد كه راهي ديار ينگه‌دنيا شده بودند. اندك‌زماني پس از اين رايزني‌ها اسدالله عسگراولادي فاش‌گويي پيشه كرد و روايتي از 20 سال تلاش براي برقراري رابطه با ايالات متحده را بر زبان جاري ساخت. ماجراهاي فرش ايراني را بسياري به شيوه‌هاي گوناگون بيان داشته‌اند. عده‌اي نقل مي‌كنند فرش دستباف ايراني تنها در آن سوي مرزهاي ايران خريداراني دارد كه در ميان آنها نيز اهالي آمريكا ولخرج‌ترين لقب مي‌گيرند. اما فرش ايراني روزهاي انزوا را مي‌گذراند. شايد تفاوتي نداشته باشد كه ماجراهاي فرش از دوره كلينتون آغاز شود يا مبناي تاريخ را تمديد تحريم‌ها در دوره جورج بوش قرار دهند چراكه فرش ايراني در روزهايي كه اوباما وعده همراهي با ايران داده است از بازارهاي پرسود آمريكايي حذف مي‌شود.
روايت‌هاي متضادي از روابط تجاري ميان ايران و آمريكا نقل مي‌شود ولي معتبرترين آن داستاني تلخ براي اقتصاد ايران را بيان مي‌كند. فرش ايراني به بازارهاي ايالات متحده به دشواري صادر مي‌شود و اين اتفاق در روزهايي رخ مي‌دهد كه مسوولان دولتي ايران و آمريكا ماجراهايي تازه از روابط اقتصادي بيان مي‌كنند. حاشيه‌هاي سياست بر اقتصاد پيشي گرفته است و فرش ايراني به موازات اين جريان به حاشيه‌اي سخت كشيده مي‌شود ولي شايد در ميان اتفاقاتي كه براي فرش رخ داده باشد، ماجراي يكي از ديگران جذاب‌تر باشد.
رابطه به واسطه فرش
روزي زمستاني خبرگزاري‌هاي آمريكايي اعلام كردند ايالات متحده تصميمي تازه در مورد صادرات فرش ايراني گرفته است. مجلس سناي آمريكا قصد داشت فرش ايراني را در ليست كالاهايي قرار دهد كه شامل تحريم مي‌شدند. مردان آمريكايي در تصميم خود مصمم بودند و لابي‌هاي سياسي را به سادگي نمي‌پذيرفتند ولي ناگهان خبر رايزني‌هاي مجلس سناي ايالات متحده با داستاني ديگر ادغام شد تا اتفاقي تازه رخ داده باشد. همان خبرگزاري‌هايي كه ماجراي تحريم را مطرح ساخته بودند، خبر دادند كه مجلس سنا با تحريم واردات فرش ايراني به آمريكا مخالفت كرده است. محافل خبري سرگرم رايزني در مورد دلايل بازگشت فرش ايراني به فروشگاه‌هاي آمريكايي بودند كه رئيس انجمن دوستي ايران و آمريكا اعلام كرد، تكاپوهاي او فرش ايراني را نجات داده است. هوشنگ اميراحمدي به سبك گذشته خود بازهم در برابر دوربين‌هاي تلويزيوني قرار گرفت و ماجراهاي بسياري را از رفت‌وآمدهاي خود به مجلس سنا بيان داشت. او اعلام كرد براي رهايي فرش ايراني از تله تحريم بسيار گفت‌وگو كرده است و اندك پاسخ گرفته است ولي همچنان راه را ادامه داده تا فتحي بزرگ براي ايران رقم زند. ولي گفتار رئيس انجمن دوستي ايران و آمريكا چنان اعتبار نداشت كه دو روز پس از بيان تكذيب نشود. اميراحمدي خبر داده بود در هماهنگي با وزارت بازرگاني ايران راه‌هاي رهايي را يافته است ولي رئيس مركز ملي فرش ايران در كوتاه‌ترين زمان پس از اميراحمدي ماجراهاي شكست تحريم را فاش ساخت. او بيان داشت اساسا فردي به نام اميراحمدي را نمي‌شناسد. اميراحمدي اما از نفس نيفتاده بود، او در دور و نزديك خاطرات بسياري از ديدارهاي خود بيان مي‌داشت. از روزهايي كه براي ديدار با سناتورها به صف ايستاده است و ساعت‌ها كه پشت خط تلفن دفتر سناتوري ديگر به انتظار نشسته است ولي گفتار اميراحمدي به همان سرعت كه بيان شد، رنگ اعتبار باخت.
او خط همراهي با بازرگانان ايران را به‌خوبي يافته بود. رئيس انجمن دوستي ايران و آمريكا تصور مي‌كرد راهي تازه يافته تا شايد دستاوردي گرانبها به دست آورد.گفتار اميراحمدي در ايران چنان گسترش نيافت كه با شدتي سخت تكذيب شود ولي گروهي بر اين باورند كه يكي از مسوولان عالي‌رتبه دولت ايران به وزارت بازرگاني اندرز داده بود چندان در كار تكذيب او نباشند تا رئيس انجمن خودساخته هم به شادماني ادامه دهد.
اما ماجراي لغو تحريم‌ها و شادماني تجار ايراني ادامه داشت. روايت‌ها در مورد دلايل لغو تحريم‌ها بسيار است. هرچند كه معتبرترين آنها به يكي مربوط مي‌شود كه خبر از پهن شدن فرش ايراني در منزل لوكس چند سناتور مي‌دهد. تجار ايراني ساكن نيويورك سرمايه بسياري دارند كه قدري از آن براي خريد و فروش فرش صرف مي‌شود. شايد هم ايرادي بر آنان نباشد تا يكي از ميان هزاران فرش خود را به سناتوري هديه دهند.
