فرش‌های چینی در بازار ایران پهن می‌شود
دانلود نسخه دیجیتال مجله کهن
به موازات افزایش نگرانی‌ها درمورد تحریم صادرات فرش ایرانی اخباری هم درمورد فروش نمونه‌های چینی در بازار ایران انتشار می‌یابد. رئیس مرکز ملی فرش ایران اعلام کرده است فرش‌های دستباف چینی وارد ایران نشده‌اند. مرکز ملی فرش ایران در گزارش‌های رسمی خود بیان داشته فرش‌های دستباف چینی وارد ایران نشده ولی به موازات این جریان اخبار دیگری درمورد حضور فرش‌های چینی در بازار ایران انتشار یافته است
.
در همین حال مسعود دانشمند، عضو اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در این مورد می‌گوید: “در این زمینه منع قانونی وجود ندارد اما به هر حال فرش چینی وارد شده است و در بازار هم این فرش‌ها را می‌بینیم.”
با وجود این، وی با اظهار بی‌اطلاعی از میزان این فرش‌های وارداتی از کشور چین تاکید می‌کند: “در قانون ممنوعیتی برای ورود فرش دستباف نداریم.” و این همان موضوعی است که وزیر بازرگانی سابق هم در مورد واردات در دولت نهم به این موضوع اشاره کرده و گفته بود: “هیچ وارداتی در ایران نیاز به مجوز ندارد و از ابتدای دولت نهم یک برگ مجوز برای هیچ کالایی صادر نشده است.”
اما این درحالی است که یکی از اعضای هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی شیراز این موضوع را تایید نمی‌کند و مساله دیگری را در این مورد عنوان می‌کند.
به گفته او “واردات فرش‌های دستباف به کشور به صورت رسمی نیست و به صورت قاچاق است چرا که ورود فرش خارجی به کشور ممنوع است و معمولا ترفند کسانی هم که این فرش‌ها را وارد می‌کنند، این است که به‌عنوان فرش ماشینی و زیرانداز ماشینی یا موکت، فرش‌های دستباف خارجی را وارد می‌کنند اما در مجموع ورود فرش دستباف به کشور ممنوع است.”
البته محمدعلی دیده‌روشن وجود فرش‌های دستباف هندی و چینی در بازارهای داخلی کشور را تایید و بیان می‌کند: “در بازارهای کشور، این فرش‌های دستباف خارجی مشاهده می‌شوند و حتی زیراندازهایی هم که معمولا در برنامه‌های تلویزیونی از آنها استفاده می‌شود، چینی و هندی هستند.”
محمد کاویانی، عضو اتاق بازرگانی همدان هم با تایید وجود فرش‌های دستباف چینی و هندی در ایران به ایسنا می‌گوید: ” از کشورهای چین و هند تعدادی فرش دستباف وارد می‌شود که این فرش‌ها کیفیت فرش‌های ایرانی را ندارند.”
وی که اعتقاد دارد این فرش‌ها فعلا به صورت رسمی وارد ایران نمی‌شوند، اظهار می‌کند: “کسانی هستند که نمی‌دانم به چه طریقی این فرش‌های خارجی را وارد می‌کنند. البته تاکنون کسی به صورت رسمی نگفته این فرش‌های خارجی را وارد کنند اما با وجود این، بعضی از تاجران بزرگ این کار را انجام می‌دهند.”
با وجود این سخنان مبنی‌بر تایید وجود فرش‌های دستباف چینی و هندی در کشور، اما رئیس مرکز ملی فرش ایران اقدامات در این زمینه را منوط به یقین پیدا کردن در این مورد می‌داند.
مرتضی فرجی که مدتی پیش در یک نشست خبری در مورد وجود فرش‌های دستباف چینی و هندی در بازارهای کشور با استناد به آمار گمرک کشور مطرح کرده بود که طبق اعلام گمرک هیچ‌گونه فرش دستباف خارجی وارد کشور نشده است، در گفت‌وگو با ایسنا در این مورد می‌گوید: “من هنوز این فرش‌های خارجی را ندیده‌ام اما اگر هم می‌آیند، به صورت قاچاق است و تقلبی روی آن می‌شود.”
وی با تاکید بر اینکه این فرش‌ها از مرجع رسمی وارد نمی‌شوند، اظهار می‌کند: “ما یک‌سری اطلاعات در این زمینه به دست آورده‌ایم که می‌خواهیم جلوی آن را بگیریم و هم‌اکنون نمی‌شود در مورد آن سخن گفت.”
فرجی به سخنانش اضافه می‌کند: “این یک موضوعی بوده که من هم بیشتر شنیده‌ام تا اینکه رویت کنم. حتی در گذشته برای یک نمایشگاه هرچقدر تلاش کردیم تعدادی از این فرش‌های خارجی را برای مقایسه با فرش‌های ایرانی در نمایشگاه خریداری کنیم، موفق نشدیم.”
با وجود این، هرچند او مدعی است در شهرهای تبریز، تهران، اصفهان و مشهد جست‌وجوی مسوولان برای یافتن فرش‌های دستباف خارجی برای مقایسه آنها با فرش‌های ایرانی در نمایشگاهی در کیش نتیجه‌ای نداده بود اما اذعان می‌کند: “می‌گویند این فرش‌های خارجی وجود دارد.”
فرجی در ادامه در مورد اقدام این مرکز برای این موضوع متذکر می‌شود: “در حال پیگیری این موضوع هستیم که چنانچه یقین پیدا کنیم آنگاه اقدامات قانونی را انجام خواهیم داد.”
هرچند وجود فرش‌های دستباف در بازارهای ایران شاید فی‌نفسه موضوع مطلوبی نباشد اما اگر فرش‌های ایرانی بتوانند با همان کیفیت خاص خود با این فرش‌ها رقابت کنند، به نظر می‌رسد دیگر نگرانی در این مورد وجود نخواهد داشت چرا که با مناسب بودن قیمت فرش‌های ایرانی خریداران ایرانی بیشتر به سمت فرش‌های ایرانی باکیفیت و قیمت پایین‌تر رو خواهند آورد.
اما نگرانی حال حاضر فعالان بخش خصوصی در ارزان بودن فرش‌های خارجی و نداشتن قدرت رقابت فرش‌های ایرانی است. به گفته عضو اتاق همدان، قیمت فرش‌های چینی و هندی یک‌سوم فرش‌های ایرانی است و برای همین بازار خوبی هم در سراسر دنیا دارند.
وی دلیل این ارزانی فرش‌های چینی و هندی را در ارزان‌تر بودن مواد اولیه و کارگران آنها می‌داند و بیان می‌کند: “این فرش‌ها کیفیت فرش‌های ایرانی را ندارند اما اکنون تعیین‌کننده هر محصولی قیمت است و برای مردم کیفیت دیگر آنچنان مهم نیست و همین که روی فرش، با دکوراسیون منزل آنها چند روزی هم‌شکل باشد، برای آنها کافی است!”
عضو هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی شیراز هم در این مورد معتقد است: “در این شرایط رقبای ما تورمی ندارند و دولت‌های آنها نیز از 10 تا 20 درصد جایزه صادراتی به آنها می‌دهند و کل هزینه‌های آنها را هم که به نمایشگاه می‌روند، پرداخت می‌کنند و علاوه‌بر این، خیلی با سلیقه‌های مشتری هماهنگ هستند. البته ناگفته نماند که ما هم شرکت‌های معتبری داریم اما با وجود این، اگر دولت واقعا می‌خواهد کمک کند، می‌تواند مثلا در بخش تبلیغات که هزینه زیادی هم دارد کمک کند.”
طبق اعلام مرکز ملی فرش کشور، در سال 87، یک میلیون و 170 هزار و 729 نفر بافنده در کشور وجود داشته است که از این تعداد، 936 هزار و 583 نفر در روستاها و 234 هزار و 146 نفر در شهرها مشغول به کار هستند. بر این اساس، اشتغال جانبی نیز شامل طراحان، رنگرزان و مرمت‌کاران است که در مجموع میزان اشتغال در این صنعت را به عدد یک‌میلیون و 370 هزار و 729 نفر می‌رساند.
نگرانی برای آینده فرش
اما گروه دیگر بر این باور بودند که شاید منع تحریم فرش ایرانی به آن سوی اقیانوس‌ها تنها لابی بازرگانان سرشناس و پرنفوذ ایرانی باشد که راهی دیار ینگه‌دنیا شده بودند. اندک‌زمانی پس از این رایزنی‌ها اسدالله عسگراولادی فاش‌گویی پیشه کرد و روایتی از 20 سال تلاش برای برقراری رابطه با ایالات متحده را بر زبان جاری ساخت. ماجراهای فرش ایرانی را بسیاری به شیوه‌های گوناگون بیان داشته‌اند. عده‌ای نقل می‌کنند فرش دستباف ایرانی تنها در آن سوی مرزهای ایران خریدارانی دارد که در میان آنها نیز اهالی آمریکا ولخرج‌ترین لقب می‌گیرند. اما فرش ایرانی روزهای انزوا را می‌گذراند. شاید تفاوتی نداشته باشد که ماجراهای فرش از دوره کلینتون آغاز شود یا مبنای تاریخ را تمدید تحریم‌ها در دوره جورج بوش قرار دهند چراکه فرش ایرانی در روزهایی که اوباما وعده همراهی با ایران داده است از بازارهای پرسود آمریکایی حذف می‌شود.
روایت‌های متضادی از روابط تجاری میان ایران و آمریکا نقل می‌شود ولی معتبرترین آن داستانی تلخ برای اقتصاد ایران را بیان می‌کند. فرش ایرانی به بازارهای ایالات متحده به دشواری صادر می‌شود و این اتفاق در روزهایی رخ می‌دهد که مسوولان دولتی ایران و آمریکا ماجراهایی تازه از روابط اقتصادی بیان می‌کنند. حاشیه‌های سیاست بر اقتصاد پیشی گرفته است و فرش ایرانی به موازات این جریان به حاشیه‌ای سخت کشیده می‌شود ولی شاید در میان اتفاقاتی که برای فرش رخ داده باشد، ماجرای یکی از دیگران جذاب‌تر باشد.
رابطه به واسطه فرش
روزی زمستانی خبرگزاری‌های آمریکایی اعلام کردند ایالات متحده تصمیمی تازه در مورد صادرات فرش ایرانی گرفته است. مجلس سنای آمریکا قصد داشت فرش ایرانی را در لیست کالاهایی قرار دهد که شامل تحریم می‌شدند. مردان آمریکایی در تصمیم خود مصمم بودند و لابی‌های سیاسی را به سادگی نمی‌پذیرفتند ولی ناگهان خبر رایزنی‌های مجلس سنای ایالات متحده با داستانی دیگر ادغام شد تا اتفاقی تازه رخ داده باشد. همان خبرگزاری‌هایی که ماجرای تحریم را مطرح ساخته بودند، خبر دادند که مجلس سنا با تحریم واردات فرش ایرانی به آمریکا مخالفت کرده است. محافل خبری سرگرم رایزنی در مورد دلایل بازگشت فرش ایرانی به فروشگاه‌های آمریکایی بودند که رئیس انجمن دوستی ایران و آمریکا اعلام کرد، تکاپوهای او فرش ایرانی را نجات داده است. هوشنگ امیراحمدی به سبک گذشته خود بازهم در برابر دوربین‌های تلویزیونی قرار گرفت و ماجراهای بسیاری را از رفت‌وآمدهای خود به مجلس سنا بیان داشت. او اعلام کرد برای رهایی فرش ایرانی از تله تحریم بسیار گفت‌وگو کرده است و اندک پاسخ گرفته است ولی همچنان راه را ادامه داده تا فتحی بزرگ برای ایران رقم زند. ولی گفتار رئیس انجمن دوستی ایران و آمریکا چنان اعتبار نداشت که دو روز پس از بیان تکذیب نشود. امیراحمدی خبر داده بود در هماهنگی با وزارت بازرگانی ایران راه‌های رهایی را یافته است ولی رئیس مرکز ملی فرش ایران در کوتاه‌ترین زمان پس از امیراحمدی ماجراهای شکست تحریم را فاش ساخت. او بیان داشت اساسا فردی به نام امیراحمدی را نمی‌شناسد. امیراحمدی اما از نفس نیفتاده بود، او در دور و نزدیک خاطرات بسیاری از دیدارهای خود بیان می‌داشت. از روزهایی که برای دیدار با سناتورها به صف ایستاده است و ساعت‌ها که پشت خط تلفن دفتر سناتوری دیگر به انتظار نشسته است ولی گفتار امیراحمدی به همان سرعت که بیان شد، رنگ اعتبار باخت.
او خط همراهی با بازرگانان ایران را به‌خوبی یافته بود. رئیس انجمن دوستی ایران و آمریکا تصور می‌کرد راهی تازه یافته تا شاید دستاوردی گرانبها به دست آورد.گفتار امیراحمدی در ایران چنان گسترش نیافت که با شدتی سخت تکذیب شود ولی گروهی بر این باورند که یکی از مسوولان عالی‌رتبه دولت ایران به وزارت بازرگانی اندرز داده بود چندان در کار تکذیب او نباشند تا رئیس انجمن خودساخته هم به شادمانی ادامه دهد.
اما ماجرای لغو تحریم‌ها و شادمانی تجار ایرانی ادامه داشت. روایت‌ها در مورد دلایل لغو تحریم‌ها بسیار است. هرچند که معتبرترین آنها به یکی مربوط می‌شود که خبر از پهن شدن فرش ایرانی در منزل لوکس چند سناتور می‌دهد. تجار ایرانی ساکن نیویورک سرمایه بسیاری دارند که قدری از آن برای خرید و فروش فرش صرف می‌شود. شاید هم ایرادی بر آنان نباشد تا یکی از میان هزاران فرش خود را به سناتوری هدیه دهند.
